Αν ζούσε ο Καρλ Μαρξ…

 Διαβάστε με ξανά! Αν ζούσε ο Καρλ Μαρξ…

Στις 14 Μαρτίου 1883, 142 χρόνια πριν, απεβίωσε ο Καρλ Μαρξ, ένας από τους πιο πολυδιαβασμένους και πολυσχολιασμένους επαναστάτες στοχαστές. Καθόλου άδικα. Ακόμη και σήμερα στα πανεπιστήμια, κυρίως τα αμερικανικά, διεξάγονται πολλές συζητήσεις και γράφονται σειρά βιβλίων και άρθρων γι’ αυτόν. Τι θα έλεγε όμως ο ίδιος για αυτό που γίνεται σήμερα στον κόσμο αν γινόταν ένα «θαύμα» και γυρνούσε ο ίδιος στη ζωή;

Κατ’ αρχάς θα έστεκε έντρομος μπροστά στη δύναμη της Ακροδεξιάς στα κρατίδια της πρώην Ανατολικής Γερμανίας. Και επειδή ο ίδιος υποστήριζε πως το μότο του ήταν το «De omnibus dubitandum est» (να αμφισβητείς τα πάντα), θα άρχιζε σοβαρά να σκέφτεται πώς και από τα γραπτά του προέκυψε αυτό το ολοκληρωτικό έκτρωμα που ονομάστηκε σοβιετικός και υπαρκτός σοσιαλισμός και στη συνέχεια πώς απ’ αυτό προέκυψε το τέρας που ονομάζεται AfD, το οποίο υπερψήφισαν πολίτες που είχαν ζήσει σε ένα καθεστώς που μιλούσε στο όνομά του και είχε γεμίσει τη χώρα με τα αγάλματά του. Όταν όμως ξεπερνούσε αυτό το σοκ, αφού πολύ καλά γνώριζε πως από τη στιγμή που ένα έργο φεύγει από τα χέρια του δημιουργού του η τύχη του εξαρτάται από την ανταλλακτική του και όχι από την αξία χρήσης του, θα αποκτούσε ξανά την αυτοπεποίθησή του.

Τότε θα έβλεπε τις σημερινές μεταμορφώσεις του καπιταλισμού και θα κουνούσε το κεφάλι του λέγοντας πως πολλές απ’ αυτές τις είχε ήδη προβλέψει με τον τρόπο του. Θα έβλεπε πως τα στρατηγικά εργαλεία της βιομηχανικής εποχής, όπως οι πρώτες ύλες, ο εξοπλισμός, η ζωντανή εργασία, έχουν αντικατασταθεί από νέα εργαλεία που συνδέονται με την Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση, την Τεχνητή Νοημοσύνη, την άμεση εφαρμογή της γνώσης στην άυλη παραγωγική διαδικασία, τη βελτίωση των τεχνολογιών νέων μεθόδων παραγωγής, την επικράτηση νέων μοντέλων ανταγωνισμού κατά αγορές και όχι κατά κλάδους κ.λπ. 

Αλλά ακριβώς εδώ θα μας υπενθύμιζε πως αυτός είχε μιλήσει για το ότι ο καπιταλισμός είναι αυτό το κοινωνικό σύστημα που μπορεί να ενσωματώνει μέσα του όλες τις τεχνολογικές καινοτομίες. Βεβαίως κάθε ενσωμάτωση των τεχνολογικών καινοτομιών συνοδεύεται και από αύξηση των ανισοτήτων. Σήμερα αυτό είναι περισσότερο εμφανές από ποτέ. Θα παρατηρούσε πως η μεγάλη ανάπτυξη της παραγωγής, κυρίως αυτής των άυλων προϊόντων και υπηρεσιών, δεν αναδιανέμεται. Και τότε θα επαναλάμβανε, δικαιωμένος, πως εδώ, στην υπερμεγέθη ανάπτυξη των ανισοτήτων, βρίσκεται η ουσία των αναλύσεών του για τον καπιταλισμό. Ανάπτυξη μεν, αλλά όχι ισομερώς καταμερισμένη μεταξύ εργασίας και κεφαλαίου.

Θα έβλεπε όμως και έναν ακόμα μεγάλο εχθρό για τον οποίο επίσης είχε μιλήσει. Αναφέρομαι στους εθνικισμούς που γεννούν όλους τους Τραμπ της υφηλίου. 

Εδώ όμως θα πρόσθετε την απογοήτευσή του που ο νόμιμος κληρονόμος του, στον οποίο άφησε όλη του την περιουσία, η σοσιαλδημοκρατία δηλαδή και όχι το κομμουνιστικό κίνημα, δεν μπορεί να αρθρώσει μια νέα αφήγηση για μια κοινωνία μεγαλύτερης ισότητας και μεγαλύτερης ενοποίησης. Και θα στενοχωριόταν πολύ που δεν ζει για να μπορέσει να συμβάλει σε αυτό.

Σε όσους θα του τόνιζαν πως ο καπιταλισμός όχι μόνο δεν κατέρρευσε αλλά όλο και περισσότερο μεταμορφώνεται προς το χειρότερο, θα απαντούσε πως αυτό ακριβώς είχε περιγράψει και όχι την εξαφάνιση του καπιταλισμού.

Σήμερα ο καπιταλισμός καζίνο των offshore και των φορολογικών παραδείσων, ο τεχνοψηφιακός καπιταλισμός, ο καπιταλισμός της διακυβέρνησης, με την ψήφο των πολιτών, από τους ίδιους τους πλούσιους και όχι από άλλους γι’ αυτούς, ο καπιταλισμός του «τσαμπουκά» και του «έτσι θέλω» των ισχυρών, ο καπιταλισμός της όλο και μεγαλύτερης εξάρτησης της πολιτικής από το χρήμα, είναι στοιχεία των σημερινών μεταμορφώσεών του. Και θα μας θύμιζε πως αυτός ανέλυε αυτές τις κρίσεις και δεν πρόβλεπε την πτώση του καπιταλισμού. Πως δεν προφήτεψε την ιστορική πτώση του καπιταλισμού, αλλά διείδε την ιστορική εμφάνιση της παγκοσμιοποίησης. 

Και το κυριότερο: Θα μας υπενθύμιζε πως το μείζον για αυτόν δεν ήταν η αγορά, η ανταλλαγή δηλαδή, αλλά η παραγωγή, ο τρόπος παραγωγής του κεφαλαίου και η αξία χρήσης. Η αγορά αποτελεί υποσύστημα του συστήματος των οικονομικών και παραγωγικών σχέσεων, του τρόπου παραγωγής και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται. 

Με άλλα λόγια, για τον Μαρξ το κύριο είναι η εκμεταλλευτική φύση του νόμου της αξίας. Από αυτή τη φύση διέπεται η καπιταλιστική αγορά, γι’ αυτό και παίζει δευτερεύοντα ρόλο στον πυρήνα του έργου του. Αυτό έχει παρανοήσει τόσο η σοσιαλδημοκρατία όσο και η ριζοσπαστική Αριστερά που θέτουν στο επίκεντρο της κριτικής τους τις αγορές και όχι τους τρόπους παραγωγής. Και αυτό που αλλάζει σήμερα στους καπιταλισμούς είναι η αλλαγή των τρόπων παραγωγής τους. Πράγμα που ο Μαρξ το είχε επισημάνει. Ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής δεν είναι στατικός και δεν είναι ένας.

Θα συνέχιζε όμως υπενθυμίζοντάς μας πως γι’ αυτόν η λύση δεν ήταν στον κρατισμό, όπως του προσάπτουν πολλοί άσχετοι με το έργο του. Αντιθέτως, ο κρατισμός είναι το καταφύγιο του κεφαλαίου, όταν αυτό αντιμετωπίζει κρίσεις. Ως παράδειγμα θα μας έδινε την ενίσχυση των τραπεζών το 2008 από τα εθνικά κράτη. Το 2008 ήταν κεϊνσιανισμός για τις τράπεζες και νεοφιλελευθερισμός για την εργασία, θα έλεγε. 

Αυτά είναι μόνο λίγα απ’ όσα θα έλεγε ο Μαρξ αν ζούσε σήμερα. Και θα τελείωνε λέγοντάς μας: Διαβάστε με ξανά.

Δημοσίευση ΤΑ ΝΕΑ

TANEA Newsroom

Πρώτη Δημοσίευση15/03/2025 tanea.gr

Το είδαμε και στο formedia.gr

Διαβάστε με ξανά! Αν ζούσε ο Καρλ Μαρξ…

Ο Σερίφης, ο Τσάρος, ο Ηθοποιός και η Γεροντοκόρη

 Ο Σερίφης, ο Τσάρος, ο Ηθοποιός και η Γεροντοκόρη

«Χτύπα για να σε φοβούνται ή κλαίγε για να σε λυπούνται». Ελληνική Παροιμία

Ο Σερίφης

Την 20η Ιανουαρίου 2025, ο Ντόναλντ Τράμπ [2] (1946-) ορκίσθηκε 47ος Πρόεδρος των ΗΠΑ. Την ημέρα εκείνη η Ουάσιγκτον απέκτησε νέο Σερίφη [3]. Μ΄ αυτή τη φράση περιέγραψε την έναρξη της θητείας του ο Αντιπρόεδρός του Τζέιμς Ντέιβιντ Βανς [4] (1984-), στην ομιλία του στο Μόναχο της Γερμανίας, στην 61η Διάσκεψη για την Ασφάλεια [5] (14η Φεβρουαρίου 2025). Το ακριβέστερο θα ήταν να πει ότι ο πλανήτης απέκτησε νέο σερίφη. 

Τα Εξάσφαιρα Βρόντηξαν

Ο Τραμπ έκανε σαφείς τις προθέσεις του με το καλημέρα:

• Μετονόμασε τον Κόλπο του Μεξικού σε Κόλπο της Αμερικής.

• Δήλωσε τη πρόθεσή του να προσαρτήσει την Γροιλανδία και να καταστήσει το Καναδά 51η Πολιτεία των ΗΠΑ.

• Επέβαλλε σειρά δασμών σε εισαγόμενα προϊόντα από τη Κίνα, την Ευρώπη και άλλες χώρες.

• Πρότεινε την απομάκρυνση των Παλαιστινίων από τη Γάζα και τη μετατροπή της στη Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής.

• Επικοινώνησε με τον Πούτιν για απευθείας διαπραγματεύσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, για τον τερματισμό του Ρωσο-ουκρανικού πολέμου, χωρίς τη συμμετοχή της Ουκρανίας και της Ευρώπης.

• Απαίτησε από την Ευρώπη να επωμισθεί το κόστος υπερασπίσεως της Ουκρανίας.

• Ζήτησε το 50% των Ουκρανικών αποθεμάτων σπανίων γαιών και την εκμετάλλευση των βασικών υποδομών της χώρας, χωρίς τη παροχή εγγυήσεων ασφαλείας.

• Προειδοποίησε για την αποχώρηση των Αμερικανικών στρατευμάτων από την Ευρώπη.

• Διέρρηξε τις σχέσεις του με το Ζελένσκι, τον κατηγόρησε ότι κυβερνά σαν δικτάτορας, ότι η Ουκρανία ξεκίνησε τον πόλεμο και του ζήτησε να κάνει εκλογές. Μέχρι να συμβεί αυτό η Ουκρανία δεν θα έχει θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. 

Προφανώς αυτά αποτελούν μόνο την αρχή. 

Ο Βοηθός του Σερίφη

Την 14η Φεβρουαρίου 2025 στο Μόναχο, ο 40χρονος Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ επέκρινε την Ευρώπη για καταπάτηση της ελευθερίας της εκφράσεως των πολιτών και των ΜΜΕ και για ολιγωρία στο περιορισμό της λαθρομεταναστεύσεως. Τόνισε επίσης ότι η πολιτική των περιοριστικών μέτρων υπονομεύει τη δημοκρατία, θεωρώντας ότι αποτελεί την μεγαλύτερη απειλή για την ασφάλεια της γηραιάς ηπείρου. Θα είχαν νόημα όλα αυτά εάν δεν είχε αγκαλιάσει το Πούτιν, ο οποίος δολοφονεί όποιον διαφωνεί. Ενόχλησε επιπλέον ο υπερφίαλος και περιφρονητικός τρόπος που απευθύνθηκε στο ακροατήριο. Σχετικά με το Ρωσο-ουκρανικό σχολίασε ότι ελπίζει σε έναν «λογικό (εύλογο) διακανονισμό (a reasonable settlement)».  

Η Αγαλλίαση του Τσάρου

«Χτυπήστε χαρμόσυνα καμπάνες του Κρεμλίνου φέτος η Ανάσταση ήρθε νωρίτερα». Ο Πούτιν έχει κάθε λόγο να αισθάνεται ικανοποίηση από τη μέχρι τώρα πολιτική του Τραμπ η οποία τον απήλλαξε από τα ανομήματά του και τον επανάφερε στο προσκήνιο μετά από τριετή απομόνωση. Το κατέστησε ισότιμο συνομιλητή του, με σκοπό να μοιράσουν το πλανήτη σύμφωνα με τις επιθυμίες τους. Οι προ των διαπραγματεύσεων αποδοχές που αφορούν τη διατήρηση των κατακτηθέντων εδαφών και την απαγόρευση της εντάξεως της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, συνιστούν άνευ αγώνος ήττα, ή εκ των προτέρων συναίνεση για τα μελλοντικά σχέδια του Τραμπ.  

Ο Ηθοποιός  

Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντιμίρ Ζελένσκι (1978-) βιώνει ένα εφιάλτη. Η ρήξη του με τον Τραμπ τον φέρνει αντιμέτωπο με το πιο δύσκολο ρόλο της ζωής του, από την ερμηνεία του οποίου εξαρτάται η μοίρα του λαού του. Δεν είναι μόνο ότι τον εγκατέλειψε ο πιο ισχυρός υποστηρικτής του, αλλά ότι στράφηκε προς τον εχθρό του. Χωρίς την στρατιωτική βοήθεια σε κρίσιμα πυρομαχικά (διαφόρων τύπων πυραύλους, οβίδες πυροβόλων, ανταλλακτικά, εφόδια και πολλά άλλα) είναι δύσκολο να συνεχίσει τον πόλεμο. Ο Ζελένσκι θα πρέπει να τα παίξει όλα για όλα, γιατί εάν το πάει παρακαλετά θα τον πολτοποιήσουν. Επέλεξε να υπερασπισθεί τη χώρα του, ενδεχομένως να πέσει ηρωικά και να καταστεί σύμβολο. Η αιωνιότητα απαιτεί θυσίες, οι μεγάλες δοκιμασίες αναδεικνύουν τους μεγάλους ηγέτες. Οι πρωταγωνιστές θα αφήσουν τα αποτυπώματά τους στις εξελίξεις και θα κριθούν από την αδέκαστη ιστορική κρίση. Είμαστε μάρτυρες συγκλονιστικών ιστορικών γεγονότων. 

Η Γεροντοκόρη

Ο Αντιπρόεδρος του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας Ντμίτρι Μεντβέντεφ [6] (1965-), μετά το τηλεφώνημα των δύο Προέδρων προέβη σε μία μοχθηρή δήλωση, ενδεικτική της ακατέργαστης ρωσικής αλαζονείας: «Η ψυχρή γεροντοκόρη Ευρώπη έχει τρελαθεί από φθόνο και οργή». Ο ευρωπαϊκός τύπος χρησιμοποίησε τίτλους, όπως «Σοκ και Δέος», «Πάγωσε η Υφήλιος», «Αμήχανη η Ευρώπη», «Νέα Γιάλτα [7]» και άλλα παρόμοια. Όσοι δηλώνουν αιφνιδιασμένοι ή ενημερώνονται ελάχιστα, ή αδυνατούν να κατανοήσουν αυτά που επαγγέλθηκε ο Τραμπ κατά την περίοδο της προεκλογικής εκστρατείας και μετά τη νίκη του στις Προεδρικές εκλογές. Την 22 Φεβρουαρίου 2025 ο Μεντβέντεφ κάλεσε την Ουκρανία να «πέσει στα πόδια του Τραμπ», να διεξαγάγει προεδρικές εκλογές στη χώρα και να προετοιμαστεί για παράδοση. Το πάγωμα μάλλον προήλθε από το πρόδηλο, ότι ο Αμερικανός πρόεδρος εννοεί αυτά τα οποία λέει. Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες βρίσκονται προ δύσκολων υψηλού κόστους αποφάσεων εάν επιθυμούν να έχει μέλλον η Ευρώπη, ως αυτοτελής οντότητα και όχι υπό εξάρτηση. Η συνέχιση της υποστηρίξεως προς την Ουκρανία συνιστά τη μεγαλύτερη πρόκληση. 

Ξεχάστε τις ΗΠΑ

Ο Μάριο Ντράγκι [8] (1947-), πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τραπέζης (ΕΚΤ) και πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας, χρησιμοποίησε αυτή τη πρόταση σε τίτλο άρθρου [9] που δημοσίευσε σχετικά με την νέα πολιτική των ΗΠΑ. Αυτές οι λέξεις πιστεύω περιγράφουν επακριβώς τη νέα κατάσταση στην διεθνή σκηνή. Το 1917 επί προεδρίας Τόμας Γούντροου Ουίλσον [10] (1856-1924), οι ΗΠΑ εισήλθαν στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και συνεισέφεραν ουσιαστικά στην νίκη των Συμμάχων. Μια βρετανική αφίσα της εποχής είναι ενδεικτική για το πως βίωναν οι Ευρωπαίοι την εποχή εκείνη την αμερικανική «αθωότητα».

Ο Ουίλσον διετέλεσε καθηγητής ιστορίας και πολιτικών επιστημών και πρύτανης στο πανεπιστήμιο Πρίνστον (Princeton), αξιολογούμενο ως 1ο από τα 436 εθνικά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ κατά το Β΄ΠΠ Φράνκλιν Ντελάνο Ρούσβελτ [11] (1882-1945), με το πρόγραμμα εκμισθώσεως και δανεισμού [12] παρείχε δωρεάν οπλισμό, μέσα, εφόδια και υλικά στις χώρες που πολεμούσαν τον άξονα, ζωτικής σημασίας για την διεξαγωγή του πολέμου. Οι εξαιρετικοί αυτοί Πρόεδροι και οι άλλοι που ακολούθησαν στη συνέχεια υπερασπίσθηκαν τα αμερικανικά συμφέροντα και βοήθησαν την Ευρώπη. Τα κίνητρα τους δεν ήσαν μόνο η αποκόμιση κέρδους, αλλά και η προστασία των κοινών αξιών που σχετίζονται με την ελευθερία και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, οι οποίες καταπνίγονταν από τα απολυταρχικά καθεστώτα που πολέμησαν. Το βασικότερο και ίσως το μοναδικό κριτήριο αξιολογήσεως των πάντων για το πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ εδράζεται στην «αξία των χρημάτων (value for money)».   

Η Ύβρις

Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι όταν κάποιος υπερεκτιμώντας τις δυνάμεις του, συμπεριφέρονταν προς τους άλλους με τρόπο προσβλητικό, υποτιμητικό και αυθαίρετο, παραβίαζε τα όρια της ηθικής τάξεως και διέπραττε «ύβρι» έναντι των Θεών. Η Θεότητα Άτις [13] αναλάμβανε δράση και προκαλούσε σύγχυση στο μυαλό του, με αποτέλεσμα να υποπίπτει σε ακόμη μεγαλύτερα σφάλματα. Η θεά Νέμεσις, η τιμωρός των «υβριστών», επέβαλλε την «τίσιν (ποινή)», η οποία οδηγούσε στην καταστροφή και την εξαφάνισή του υβριστού. Η Ευρώπη θα πρέπει να ενεργοποιηθεί και να μην περιμένει βοήθεια από τους Θεούς του Ολύμπου. Ο Τραμπ αναδείχθηκε στη θέση του προέδρου από τη λαϊκή ψήφο και έχει τη νομιμοποίηση να ενεργεί υπερασπιζόμενος τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Το ίδιο δικαίωμα όμως έχουν και οι ηγέτες των λοιπών κρατών. Φαίνεται ότι βαδίζουμε προς εγκατάλειψη της διπλωματίας των διαπραγματεύσεων και έχουμε στραφεί προς τη διπλωματία των κανονιοφόρων [14]. 

Η Άτις και η Νέμεσις και ο "Υβριστής"

Οι Επιλογές της Γεροντοκόρης

Η ΕΕ βρίσκεται αντιμέτωπη με μια τεράστια αλλαγή των σχέσεων της με τις ΗΠΑ, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με αφορμή το Ρωσο-ουκρανικό πόλεμο. Με βάση τους αριθμούς είναι μία μεγάλη δύναμη, αλλά χωρίς συνοχή. Θα είναι ατιμωτικό να εγκαταλείψει την Ουκρανία στο έλεος του Πούτιν. Οι ηγέτες των ευρωπαϊκών χωρών θα πρέπει πρώτα να αφυπνισθούν. Η συνοχή της ΕΕ είναι η βασικό της μειονέκτημα σε σχέση με τις ΗΠΑ και την Ρωσία. Ο φιλόσοφος Αριστοτέλης [15] (384-322 π.Χ.) είπε: «Ἀδύνατον το μηδέν πράττοντα πράττειν εὔ (Είναι αδύνατον αυτός που δεν κάνει τίποτα να ενεργεί σωστά)». Σ΄ αυτή τη ζωή δεν υπάρχουν επιλογές χωρίς κόστος, «τα δωρεάν γεύματα τελείωσαν». Η ΕΕ δύναται:

• Να πει ναι σε όλα στον Τραμπ (εξευτελιστικό).

• Να αυτονομηθεί πλήρως από την Αμερική (ουτοπικό).

• Να επωμισθεί το κόστος αμυντικής θωρακίσεως εαυτής και της Ουκρανίας  έναντι της Ρωσίας (αντιοικονομικό).

• Να τηρήσει τα προσχήματα επικαλούμενη το συμφέρον έναντι της θυσίας στη λογική «αυτό μπορούσα αυτό έκανα» και συνεχίζουμε σφυρίζοντας αδιάφορα (ανήθικο).

• Να δημιουργήσει κοινό ευρωπαϊκό στρατό υπό ενιαία διοίκηση (ιδανικό).

• Να βρεθεί ο κοινά αποδεκτός ικανός ηγέτης που θα αναπτερώσει το ηθικό και θα εμπνεύσει την αγωνιστικότητα, την αξιοπρέπεια και την υπερηφάνεια. Να αποκτήσει Κοινή Εξωτερική και Αμυντική πολιτική. Για να συμβεί αυτό θα πρέπει να μετατραπούμε από ΕΕ σε Ηνωμένες Πολιτείες Ευρώπης (ΗΠΕ) (θεϊκό). 

Πολύ Λίγα, Πολύ Αργά

Την 17η Φεβρουαρίου 2025, 7 Ευρωπαίοι ηγέτες (Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία, Δανία, Πολωνία) μαζί με το Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, τους Πρόεδρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου) συναντήθηκαν στο Παρίσι για επείγουσες συνομιλίες με στόχο να διασφαλιστεί ότι οι χώρες τους θα συμμετέχουν πλήρως σε οποιεσδήποτε ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις για την Ουκρανία. Την 19η Φεβρουαρίου υπήρξε δεύτερη διευρυμένη τηλεδιάσκεψη κορυφής με 20 συμμετέχοντες, συμπεριλαμβανομένου του Έλληνος Πρωθυπουργού. Οι συμμετέχοντες επαναβεβαίωσαν την υποστήριξη της Ευρώπης στην Ουκρανία και αποφασίσθηκε η μετάβαση του Γάλλου Προέδρου και του Βρετανού πρωθυπουργού στην Ουάσιγκτον προκειμένου να συνομιλήσουν με τον Τραμπ, πιθανόν την 24η Φεβρουαρίου 2025. 

Διαπιστώσεις-Συμπεράσματα

Ο πρώην πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Τζων Πάλμερστον [16] (1784-1865) είπε: «Δεν έχουμε μόνιμους συμμάχους, μόνο μόνιμα συμφέροντα (We have no permanent allies, only permanent intersts)». Θα πρέπει να το ασπασθούμε εάν θέλουμε να προστατεύσουμε τη πατρίδα μας.

Ο Ρωσο-ουκρανικός πόλεμος είναι «ενοχλητικός» για τον Τραμπ και αποτελεί εμπόδιο από το οποίο θέλει να απαλλαγεί όσο το δυνατό ταχύτερα, προκειμένου να υλοποιήσει τα «αυτοκρατορικά σχέδια του». «Απέλυσε» το Ζελένσκι και φαίνεται  να θέλει να χρησιμοποιήσει την Ουκρανία ως παράδειγμα για το τι θα πάθουν όσοι στο μέλλον θα του σταθούν εμπόδιο.

Η ηθική και το δίκαιο υποτάσσονται στο συμφέρον, το οποίο αποτελεί την ισχυρότερη συγκολλητική ουσία των πλέον ετερόκλιτων συστημάτων, όπως του φιλελευθερισμού και του αυταρχισμού.

Τηρουμένων των αναλογιών ότι είναι το MAGA (Make Amerika Great Again) για τον Τραμπ είναι η Γαλάζια Πατρίδα για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Στην οθωμανική αυτοκρατορία κάτω από το Σουλτάνο υπήρχαν οι Πασάδες, οι Αγάδες και οι Μπέηδες. Ο αναθεωρητισμός μπορεί να συντελεστεί σε πολλά επίπεδα.

Ο Ζελένσκι προσέφυγε στον Ερντογάν ο οποίος δεν άφησε ανεκμετάλλευτη την ευκαιρία αναδεικνυόμενος σε βασικό παίκτη στην περιοχή, επιδιώκοντας να αναδείξει την Τουρκία στην ισχυρότερη δύναμη της Μαύρης Θαλάσσης.

Η χώρα μας έχει «βραχυκυκλώσει» από ένα σιδηροδρομικό δυστύχημα και τα κόμματα προσπαθούν να το εκμεταλλευθούν στο έπακρο για πολιτικά οφέλη, ενώ η υφήλιος δονείται. Να σταματήσουμε να είμαστε μοιραίοι και άβουλοι και να απαλλαγούμε από την κουτοπονηριά, τον επαρχιωτισμό μας και τον ωχαδερφισμό μας, δρώντες και όχι αντιδρώντες στις μεγάλες προκλήσεις των καιρών.

Ο πρώην πρωθυπουργός της Γαλλίας Ζωρζ Κλεμανσώ [17] (1841-1929) είπε, «Οι πολιτισμοί όταν χάνονται είναι θύματα αυτοκτονίας και όχι δολοφονίας». Ενδεχομένως σ’ αυτή τη δύσκολη περίοδο θα φανούν οι ικανοί να επιβιώσουν και εκείνοι που ολοκλήρωσαν το βιολογικό τους τίτλο.

Αντιστράτηγος Ιωάννης Κρασσάς

Φεβρουάριος 2025

 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Σερίφης ο Ντόναλντ Τραμπ, Τσάρος ο Βλαντίμιρ Πούτιν, Ηθοποιός ο Βολοντιμίρ Ζελένσκι και Γεροντοκόρη η Ευρωπαϊκή Ένωση.

[2] Ο 47ος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ [Donald Trump (1946-)], είναι επιχειρηματίας, μέλος ρεπουμπλικανικού κόμματος και ο πλουσιότερος μέχρι τώρα πρόεδρος των ΗΠΑ. Φοίτησε 2 χρόνια στην οικονομική σχολή του Πανεπιστημίου Φόρντχαμ (91/436) και έλαβε πτυχίο Οικονομικών από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια (11/436).

[3] Η λέξη "Sheriff", προέρχεται από τις αγγλοσαξονικές λέξεις "Shire (κομητεία)-Reeve (φύλακας ή αρχηγός)" και ήταν υπεύθυνος για τη συλλογή των φόρων και την εκτέλεση των διαταγών του βασιλέως. Στις ΗΠΑ ο Σερίφης είναι ένας εκλεγμένος ανά τετραετία αξιωματούχος της αστυνομικής δυνάμεως της κομητείας, θεσμός που ξεκίνησε από το 1600. Τα καθήκοντά του περιλαμβάνουν την επιβολή του νόμου και τη διερεύνηση εγκλημάτων.

[4] Ο Αντιπρόεδρός των ΗΠΑ Τζέιμς Ντέιβιντ Βανς [James David Vance (1984-)] είναι επιχειρηματίας και συγγραφέας και μέλος του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος που υπηρετεί ως Γερουσιαστής της πολιτείας του Οχάιο, από το 2023.

[5] Η 61η Διάσκεψη του Μονάχου (Munich Security Conference) για την ασφάλεια εστιάσθηκε στον Ρωσο-ουκρανικό πόλεμο, στο μέλλον του ΝΑΤΟ, στους κλιματικούς κινδύνους, στη παγκόσμια διακυβέρνηση και στο ρόλο της Ευρώπης στο κόσμο. 

[6] Ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ (1965-) είναι Αντιπρόεδρος του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας από το 2020. Αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Λένιγκραντ. Διατέλεσε Πρόεδρος της Ρωσίας από το 2008 έως το 2012 και πρωθυπουργός της Ρωσίας, ή αλλιώς υπουργός του Κράτους της Ρωσίας, από τις 8 Μαΐου 2012 ως τις 14 Ιανουαρίου 2020. Θεωρείται εκ των στενότερων συνεργατών του Πούτιν.

Καθήμενοι από αριστερά: Τσώρτσιλ, Ρούσβελτ, Στάλιν. Όρθιοι ΥΠΕΞ:  Άντονυ Ήντεν (Ην. Βασίλειο) Έντουαρτ Στατίνιους (ΗΠΑ),  Βιατσεσλάβ Μολότοφ (ΕΣΣΔ)

[7] Tο χρονικό διάστημα από 4 έως 11 Φεβρουαρίου του 1945, οι τρεις μεγάλοι συναντήθηκαν για δεύτερη φορά στην Γιάλτα στο νότιο άκρο της χερσονήσου της Κριμαίας, στο θερινό ανάκτορο των Τσάρων, γνωστό ως Λευκό Παλάτι (Livadia Palace). Η αμερικανική αποστολή αριθμούσε 700 άτομα, ενώ η βρετανική ήταν μικρότερη σε αριθμό. Το αντικείμενο της συναντήσεως αφορούσε στην κατοχύρωση των κερδών και την εξασφάλιση των συμφερόντων τους, ενόψει της αναμενομένης άνευ όρων παραδόσεως της Γερμανίας. Ο Στάλιν μέχρι τον Ιούνιο του 1941 ήταν σύμμαχός του Χίτλερ. Στην Γιάλτα προσπάθησε να κατοχυρώσει τα εδαφικά κέρδη και από αυτή την περίοδο. Τα κύρια θέματα που συζητηθήκαν και οι αποφάσεις αφορούσαν: Τον διαμελισμό και την κατοχή της Γερμανίας. Τη κήρυξη πολέμου από την Σοβιετική Ένωση εναντίον της Ιαπωνίας, 3 μήνες μετά την παράδοση της Γερμανίας, με αντάλλαγμα τις Αλεούτιες νήσους, τη Σαχαλίνη, το λιμάνι του Πορτ Άρθουρ και τον έλεγχο της Μογγολίας. Την ίδρυση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών(ΟΗΕ). Την δημιουργία σφαιρών επιρροής. Τη καταβολή εκ μέρους της Γερμανίας, πολεμικών αποζημιώσεων ύψους 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων, εκ των οποίων τα μισά θα ελάμβανε η ΕΣΣΔ. 

[8] Ο Μάριο Ντράγκι είναι Ιταλός οικονομολόγος που υπηρέτησε ως Πρωθυπουργός της Ιταλικής Δημοκρατίας (Φεβρουάριος 2021-Οκτωβρίου 2022). Διετέλεσε Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Ιταλίας (2006-2011) και Πρόεδρος της ΕΚΤ (2011-2019).

[9] Το άρθρο του Ντράγκι έχει τίτλο, «Ξεχάστε τις ΗΠΑ, η Ευρώπη έχει επιβάλλει δασμούς στον εαυτόν της» και δημοσιεύθηκε στους Financial Times (14 Φεβρουαρίου 2025).

[10] Ο Τόμας Γούντροου Ουίλσον [Thomas Woodrow Wilson (1856-1924)] υπήρξε ο 28ος Πρόεδρος των ΗΠΑ (1913-1921). Θεωρείται από τους καλύτερους Προέδρους και πρωτεργάτης του φιλελευθερισμού. Το 1919 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης.

[11] Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Φράνκλιν Ντελάνο Ρούσβελτ [Franklin Delano Roosevelt (1882-1945)], υπήρξε απόφοιτος της νομικής σχολής του πανεπιστημίου Χάρβαρντ (3/436). Διετέλεσε 32ος Πρόεδρος των ΗΠΑ (1932-1945) Θεωρείται γενικά από τους μελετητές ως ένας από τους τρεις μεγαλύτερους προέδρους των ΗΠΑ, μαζί με τον Τζωρτζ Ουάσιγκτον και τον Αβραάμ Λίνκολν.

[12] Την 11η Μαρτίου 1941, υπογράφηκε από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Φραγκλίνο Ρούσβελτ ο «Νόμος για την Ενίσχυση της Αμύνης των ΗΠΑ». Σύμφωνα με τον νόμο οι ΗΠΑ άρχισαν να προμηθεύουν κατ’ αρχάς το Ηνωμένο Βασίλειο και στην συνέχεια την ΕΣΣΔ, την Ελεύθερη Γαλλία, την Δημοκρατία της Κίνας και 29 άλλα έθνη με πολεμικό υλικό, τρόφιμα και καύσιμα. Το γιγαντιαίο πρόγραμμα βοήθειας, διατηρήθηκε μέχρι το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου (Σεπ. 1945). Στην ΕΣΣΔ παραδόθηκαν από τις ΗΠΑ, 430.000 φορτηγά 2,5 τον. που αντιστοιχούσαν στο 30% του συνολικού αριθμού του κόκκινου στρατού, 50.000 οχήματα 1/4 τόνου, 17.000 αεροσκάφη, 7.000 άρματα μάχης, 2.000 ατμομηχανές, 12.000 βαγόνια, εκατομμύρια τόνοι πυρομαχικών, πετρελαίου, ελαιολιπαντικών, τροφίμων και άλλων υλικών. Η ΕΣΣΔ έλαβε επίσης βοήθεια σε πολεμικό υλικό από το Ηνωμένο Βασίλειο, η οποία προερχόταν από τις βιομηχανίες της (7.000 αεροσκάφη, 5.000 άρματα μάχης, 27 πολεμικά πλοία κ.α.). Η μεταφορά της βοήθειας πραγματοποιείτο από δύο θαλάσσιες και μία χερσαία οδό: Μέσω του Αρκτικού Ωκεανού στους λιμένες του Αρχαγγέλου και του Μούρμανσκ, μέσω του Ειρηνικού Ωκεανού στο λιμένα του Βλαδιβοστόκ και τέλος μέσω του Περσικού Κόλπου και στην συνέχεια σιδηροδρομικώς δια μέσου του Ιράν.

[13] Η Άτις ήταν θεότητα της ελληνικής μυθολογίας. Στα αρχαία ελληνικά η λέξη ἀτη σήμαινε τη «σύγχυση των φρενών», την απερισκεψία που οφειλόταν σε πλάνη που έστελναν οι θεοί. Η Άτη ήταν συμφορά που χτυπούσε ακαριαία, τυφλώνοντας το νου και επιφέροντας την καταστροφή. Ενσάρκωνε τη προσωποποίηση της βλάβης του μυαλού και των απερίσκεπτων πράξεων, καθώς και των αποτελεσμάτων αυτών των πράξεων. Οδηγούσε τόσο τους ανθρώπους, όσο και τους θεούς, στην παρεκτροπή και σε ανεύθυνες πράξεις.

[14] Η διπλωματία που στηρίζεται στην επίδειξη στρατιωτικής δυνάμεως. Ο όρος δημιουργήθηκε από μία σειρά κειμένων του Βρετανού διπλωμάτη James Cable (1920-2001) από το 1971 ως το 1993, ουσιαστικά υποδηλώνει τη χρήση ναυτικής ισχύος (κατ’ επέκταση στρατιωτικής) με στόχο την αποκόμιση συμφερόντων σε διεθνές στρατηγικό επίπεδο, χωρίς όμως την κήρυξη πολέμου.

[15] Ο Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος και επιστήμονας που γεννήθηκε στα Στάγειρα της Χαλκιδικής, στη Μακεδονία. Σε ηλικία 17 ετών εισέρχεται στην Ακαδημία του Πλάτωνα στην Αθήνα, όπου παραμένει επί 20αετία. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι έγραψε περί τα 400 βιβλία, υπολογιζόμενο σε 445.270 στίχους. Ο Αριστοτέλης υπήρξε η ενσάρκωση του ορθού μέτρου σ' όλες τις εκδηλώσεις της ζωής του. Την έμφυτη ευγένεια και τρυφερότητα της ψυχής του τη βρίσκουμε διάχυτη μέσα στη διαθήκη του. Μέσα σ' αυτή φροντίζει για τη μνήμη των γονέων και του αδερφού του και δε λησμονεί ούτε την οικογένεια του πατρικού φίλου Πρόξενου, που τον ανέθρεψε.

[16] Ο Τζων Πάλμερστον [1784-1865 (John Palmerston)], διετέλεσε Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου από το 1859 έως το 1865, ενώ κατείχε κυβερνητικές θέσεις σχεδόν συνεχώς από το 1807.

[17] Ο Ζωρζ Κλεμανσώ [Georges Clemenceau (1841-1929)], διετέλεσε δύο φορές πρωθυπουργός της Γαλλίας (1906-1909 & 1917-1920). Σπούδασε ιατρική χωρίς να λάβε πτυχίο και στη συνέχεια στράφηκε στη δημοσιογραφία. Ανέλαβε την ηγεσία της χώρας σε μία δύσκολη καμπή του πολέμου και την οδήγησε στη νίκη. Το προσωνύμιο του ήταν «τίγρης».

ΤΕΛΟΣ

Από: Αντιστράτηγο ε.α. Ιωάννη Κρασσά - 21 Φεβρουαρίου 2025

Πηγή: istorikadromena.gr

Το διαβάσαμε επίσης «Η βραδυνή»  vradini.gr και ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟ ΡΟΥΚΟΥΜΟΥΚΟΥ  roykoymoykoy.blogspot.com

Πέθανε ο Κώστας Σημίτης

Πέθανε ο Κώστας Σημίτης σε ηλικία 88 ετών

(Κυριακή 5 Ιανουαρίου 2025)

Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 88 ετών ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης. Βρισκόταν στο εξοχικό του στους Αγίους Θεοδώρους για τις ημέρες των εορτών. Στις 7.31 το πρωί διακομίστηκε στο νοσοκομείο της Κορίνθου με ασθενοφόρο του ΕΚΑΒ. Εκεί έγινε προσπάθεια ανάνηψης χωρίς οι γιατροί να καταφέρουν να τον κρατήσουν στη ζωή.

Ο Κώστας Σημίτης υπήρξε ιδρυτικό μέλος του ΠΑΣΟΚ και συμμετείχε στην πρώτη Κεντρική Επιτροπή και στο πρώτο Εκτελεστικό Γραφείο του Κινήματος Αμέσως μετά την εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ, τον Οκτώβριο του 1981, ο Κώστας Σημίτης ανέλαβε πολλές υπουργικές θέσεις. Το 1996 ανέλαβε Πρωθυπουργός και Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ.

Ο Κώστας Σημίτης γεννήθηκε στον Πειραιά στις 23 Ιουνίου 1936. Σπούδασε νομικά και οικονομικά στη Γερμανία και στην Αγγλία, όπου γνώρισε τη σύζυγο του Δάφνη Σημίτη, το γένος Αρκαδίου, με την οποία απέκτησε δύο κόρες, τη Φιόνα και τη Μαριλένα.

Σύμφωνα με στοιχεία της ιστοσελίδας του ιδρύματος Κώστα Σημίτη: Ξεκίνησε την ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία ως διδάκτωρ της Νομικής στο Πανεπιστήμιο του Μάρμπουργκ το 1959. Από το 1971 έως το 1975 δίδαξε ως υφηγητής στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντίας και συνέχισε ως τακτικός καθηγητής του Αστικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Γκίσεν. Το 1977 εξελέγη τακτικός καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Πρωτοστάτησε το 1965 στην ίδρυση του Ομίλου Πολιτικής Έρευνας «Αλέξανδρος Παπαναστασίου». Ο «Όμιλος Παπαναστασίου», είχε ως στόχο τη συστηματική μελέτη των σημαντικότερων προβλημάτων της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας και την ανάληψη πρωτοβουλιών για την αντιμετώπισή τους. Το 1967, ο όμιλος μετεξελίχθηκε στην αντιδικτατορική οργάνωση «Δημοκρατική Άμυνα».

Συμμετείχε ενεργά στον αντιδικτατορικό αγώνα (1967-1974). Το 1969 διέφυγε στο εξωτερικό. Καταδικάσθηκε ερήμην σε φυλάκιση. Σε αντίποινα συνελήφθη η σύζυγός του και κρατήθηκε για δυο μήνες σε απομόνωση. Το 1970 στη Γερμανία έγινε μέλος του ΠΑΚ (Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα) και το 1974 ιδρυτικό μέλος του ΠΑΣΟΚ, συμβάλλοντας καθοριστικά και στην διατύπωση της «Διακήρυξης της 3ης Σεπτέμβρη». Συμμετείχε στο πρώτο Εκτελεστικό Γραφείο και στην πρώτη Κεντρική Επιτροπή του ΠΑΣΟΚ.

Στο δημοψήφισμα κατά της βασιλείας (8/12/1974) ορίζεται από το ΠΑΣΟΚ ως ο εισηγητής του ΟΧΙ στο ειδικό τηλεοπτικό αφιέρωμα.

Στις εκλογές του 1977 συνδιαμορφώνει το εκλογικό πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ.

Με το άρθρο του «Δομική αντιπολίτευση» και τη συμπλήρωση του συνθήματος «Όχι στην Ευρώπη των μονοπωλίων» με το «Ναι στην Ευρώπη των λαών» στοχοποιείται στο εσωτερικό του ηγετικού πυρήνα και παραιτείται από το Εκτελεστικό Γραφείο (13/6/1979).

Στις εκλογές του 1981, παρά τις αρχικές δεσμεύσεις του Ανδρέα Παπανδρέου, δεν περιλαμβάνεται στους συνδυασμούς του ΠΑΣΟΚ.

Αμέσως μετά την εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ, τον Οκτώβριο του 1981, ανέλαβε στην πρώτη κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου το Υπουργείο Γεωργίας. Διετέλεσε Υπουργός Γεωργίας μέχρι το 1985. Εξασφάλισε την επιτυχή ένταξη της ελληνικής γεωργίας στην Κοινή Αγροτική Πολιτική της ΕΟΚ, καθώς και τον πολλαπλασιασμό των κοινοτικών ενισχύσεων. 

Στο Εκτελεστικό Γραφείο επέστρεψε το 1984. Στις εκλογές του 1985 είναι για πρώτη φορά υποψήφιος βουλευτής. Πρώτος βουλευτής Πειραιά, διανύει μια μακρά Κοινοβουλευτική θητεία που λήγει με την αποχώρησή του από την ενεργό πολιτική το 2007.

Το 1985 ανέλαβε το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, όπου παρέμεινε μέχρι τον Νοέμβριο του 1987 εφαρμόζοντας το πρώτο πρόγραμμα σταθεροποίησης με αποτέλεσμα τον δραστικό περιορισμό των μακροοικονομικών ανισορροπιών.

Το Νοέμβριο του 1987 διαφώνησε με την χαλάρωση των μέτρων ανόρθωσης της οικονομίας και παραιτήθηκε. 

Στη συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής στην Ανάβυσσο, μετά την εκλογική ήττα, το 1989, ο Κώστας Σημίτης επανεκλέγεται στο Εκτελεστικό Γραφείο «για την ανάκαμψη του ΠΑΣΟΚ».

Διετέλεσε για μικρό διάστημα Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων κατά τη διάρκεια της Οικουμενικής Κυβέρνησης, του καθηγητή Ξενοφώντα Ζολώτα (Νοέμβριος 1989-Φεβρουάριος 1990). 

Το 1990 στη συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής στο «Πεντελικό», ο Ανδρέας Παπανδρέου επέβαλε την εκλογή του Άκη Τσοχατζόπουλου στη θέση του Γραμματέα του κόμματος, κόντρα στην υποψηφιότητα του Παρασκευά Αυγερινού που υποστήριζαν οι Κ. Σημίτης, Μελίνα Μερκούρη, Β. Παπανδρέου, Θ. Πάγκαλος.

Από το 1993 ως το 1995 ήταν Υπουργός Βιομηχανίας, Ενέργειας, Έρευνας και Τεχνολογίας καθώς και Υπουργός Εμπορίου ταυτόχρονα. Κατά το διάστημα αυτό έθεσε το πλαίσιο μιας μακροχρόνιας πολιτικής ανάπτυξης της Ελληνικής Οικονομίας. Παραιτήθηκε στις 11.9.1995 λόγω του χειρισμού θεμάτων της αρμοδιότητάς του από τον πρωθυπουργό χωρίς προηγούμενη συνεννόηση.

Ενόψει του 3ου Συνεδρίου του ΠΑΣΟΚ (Απρίλιος 1994) ο Κώστας Σημίτης δημοσιεύει σειρά άρθρων («προς μια οικονομία εντάσεως γνώσης», «κοινωνία της πληροφορίας: η πληροφορία στοιχείο της οικονομικής ανάπτυξης» κ.α. διαμορφώνοντας σταδιακά τις θέσεις του για τον «εκσυγχρονισμό».

Τον Νοέμβριο του ‘94, η Β. Παπανδρέου συγκάλεσε το «δείπνο των Τεσσάρων» προσκαλώντας τον Κ. Σημίτη, Παρ. Αυγερινό και Θ. Πάγκαλο για να συζητήσουν την «εξεύρεση διεξόδου στη φθίνουσα πορεία του ΠΑΣΟΚ και της κυβέρνησης».

Το 1996 ανέλαβε Πρωθυπουργός και Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ. 

Στα τέλη Νοεμβρίου 1995 ο Ανδρέας Παπανδρέου νοσηλεύεται στο Ωνάσειο και η φθίνουσα πορεία της υγείας του δεν αντιστρέφεται. Μετά από την επιστολή παραίτησης του Ανδρέα Παπανδρέου, η Κοινοβουλευτική Ομάδα στις 18/1/1996 εκλέγει τον Κώστα Σημίτη ως νέο πρωθυπουργό.

Στο 4ο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ που ακολουθεί (μετά τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου) ο Κώστας Σημίτης εκλέγεται Πρόεδρος τους ΠΑΣΟΚ με 53.77% έναντι του Άκη Τσοχατζόπουλου (46.23%).

Στο 5ο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ το Μάρτιο του 1999 επανεκλέχθηκε Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ. Στις Κοινοβουλευτικές Εκλογές της 9ης Απριλίου 2000 επανεκλέχθηκε Πρωθυπουργός, με αύξηση του ποσοστού του ΠΑΣΟΚ και στο 6ο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ που ακολούθησε, τον Οκτώβριο του 2001, εκλέχθηκε για τρίτη φορά Πρόεδρος του Κινήματος.

Στις 7 Ιανουαρίου 2004, με στόχο την ομαλή πολιτική διαδοχή, ανακοίνωσε την παραίτησή του από την Προεδρία του ΠΑΣΟΚ, παραμένοντας όμως Πρωθυπουργός μέχρι τη λήξη και της δεύτερης θητείας του και τη διενέργεια των κοινοβουλευτικών εκλογών στις 7 Μαρτίου 2004, συμπληρώνοντας οκτώ συνεχή χρόνια πρωθυπουργίας.

Εκλεγόταν βουλευτής της Α’ εκλογικής περιφέρειας Πειραιά, συνεχώς από το 1985. Μετά τις Κοινοβουλευτικές εκλογές της 7ης Μαρτίου 2004, μετέχει σε διεθνή fora και οργανώσεις όπως στην Action Committee on European Democracy (ACED), στην Clinton Global Initiative, στο Interaction Council.

Κατά την περίοδο που ακολούθησε την αποχώρησή του από το Υπ. Εθν. Οικονομίας το 1987, ο Κώστας Σημίτης προσδιόρισε το στίγμα της συνολικής πολιτικής του σκέψης με τη δημοσίευση άρθρων και μελετών. Με την ίδρυση του «Ομίλου Προβληματισμού για τον Εκσυγχρονισμό της Κοινωνίας» (ΟΠΕΚ), δημιούργησε ένα βήμα για τη συζήτηση των θεμάτων του εκσυγχρονισμού. Επί πρωθυπουργίας του επεδίωξε τον εκσυγχρονισμό της ελληνικής κοινωνίας, ιδιαίτερα για τη σταθεροποίηση και την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας καθώς και την ενδυνάμωση της θέσης της Ελλάδας στην Ευρώπη και στον διεθνή περίγυρο της.

H Ελλάδα εντάχθηκε το 2000 με την πολιτική αυτή στην Οικονομική Νομισματική Ένωση, επιτυγχάνοντας έναν στρατηγικής σημασίας εθνικό στόχο. Μετά την αντικατάσταση της δραχμής από το ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα, ακολούθησε η επιτάχυνση των πολιτικών για την πραγματική και κοινωνική σύγκλιση. Έγινε πράξη η ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη με την εκτέλεση εκατοντάδων μικρών και μεγάλων έργων υποδομής σε όλη την ελληνική επικράτεια, στο πλαίσιο ενός από τα μεγαλύτερα αναπτυξιακά προγράμματα στην ιστορία της χώρας. Ανάμεσα σε αυτά ξεχωρίζουν το αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος, η Αττική Οδός, η Γέφυρα Ρίου Αντιρρίου, το Μετρό της Αθήνας, η Εγνατία Οδός.

Ανάλογου μεγέθους ήταν και το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού του κοινωνικού κράτους που εφαρμόστηκε με έμφαση στην ανάπτυξη των υποδομών υγείας και πρόνοιας, ιδίως με την κατασκευή δεκάδων νοσοκομείων σε όλη τη χώρα. 

Στην πορεία προς τον εκσυγχρονισμό, σημαντικός σταθμός ήταν η αναθεώρηση του Συντάγματος το 2001, η δημιουργία ανεξάρτητων διοικητικών αρχών, ο εκσυγχρονισμός της δημόσιας διοίκησης, το Πρόγραμμα Καποδίστριας και η αποκέντρωση της κεντρικής εξουσίας, η εξάρθρωση της Οργάνωσης «17 Νοέμβρη», οι νέες ρυθμίσεις για τις ταυτότητες, οι υποδομές στον πολιτισμό.

Παράλληλα, προετοιμάστηκε η χώρα για την άρτια διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 στην Αθήνα.

Κατά τη διάρκεια της πρωθυπουργίας του η Ελλάδα ενίσχυσε τη θέση της στα κέντρα λήψης αποφάσεων στην Ευρώπη, ιδιαίτερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο ΝΑΤΟ. Σχεδιάστηκε και ολοκληρώθηκε η ενταξιακή πορεία της Κύπρου. Επιτεύχθηκε η βαλκανική συνεργασία. Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις εισήλθαν για πρώτη φορά σε μια περίοδο συνεννόησης με προοπτική την επίλυση του προβλήματος της υφαλοκρηπίδας σύμφωνα με τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής του Ελσίνκι.

Ως Πρωθυπουργός, προήδρευσε του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κατά το α΄ εξάμηνο του 2003. Κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Προεδρίας, στις 14 Απριλίου 2003 στη στοά του Αττάλου στην Αθήνα, συνετελέσθη η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση των δέκα νέων μελών, μεταξύ των οποίων και η Κύπρος. Παράλληλα, ολοκληρώθηκαν οι διαδικασίες για το σχέδιο του Ευρωπαϊκού Συντάγματος. Προωθήθηκε η στρατηγική της Λισσαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση. Κατέστη εφικτή μια ενιαία στάση των κρατών -μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην κρίση που προέκυψε με τον πόλεμο στο Ιράκ.

Μετά το πέρας της πρωθυπουργικής θητείας και ως μέλος του Ελληνικού Κοινοβουλίου συνέχισε να παρεμβαίνει στην δημόσια ζωή με ομιλίες και αρθογραφία υπηρετώντας τον πάγιο στόχο του την ισχυρή Ελλάδα, την ισχυρή κοινωνία, τον εκσυγχρονισμό και τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό τους.

Στο συγγραφικό έργο και το δημόσιο λόγο του Κώστα Σημίτη περιλαμβάνονται κείμενα και βιβλία πολιτικού και επιστημονικού περιεχομένου.

Πηγές: ΕΡΤΝews, ιστοσελίδα ιδρύματος Κώστα Σημίτη 05/01/2025

ertnews.gr   formedia.gr

Η ζωή, το έργο και η παρακαταθήκη του Κώστα Σημίτη 
– Τετραήμερο εθνικό πένθος, συγκινητικά μηνύματα συνοδοιπόρων και αντιπάλων

Πρωθυπουργός για δύο τετραετίες, οραματιστής της ευρωπαϊκής προοπτικής της χώρας και αρχιτέκτονας του εκσυγχρονισμού, ο Κώστας Σημίτης, έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 88 ετών, αφήνοντας το δικό του αποτύπωμα στην ελληνική ιστορία. 

Παρακαταθήκη του η ένταξη της Ελλάδας στον «σκληρό πυρήνα» του Ευρώ, η είσοδος της Κύπρου στην Ε.Ε. και  τα μεγάλα έργα για την προετοιμασία των Ολυμπιακών Αγώνων που φέρουν την υπογραφή του. 

Πρωθυπουργός, Πανεπιστημιακός, Αντιστασιακός, είχε πάντα σταθερή ιδεολογική, αξιακή και πολιτική ταυτότητα, επισημαίνουν συνεργάτες του.

«Οραματίστηκε μια Ελλάδα ισχυρή και ισότιμη στην Ευρώπη», επεσήμανε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας. «Συνόδευσε την Ελλάδα στα μεγάλα εθνικά της βήματα», τόνισε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης.

Η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Ρομπέρτα Μέτσολα με ανάρτησή της στα ελληνικά τονίζει ότι «η Ευρώπη πενθεί μαζί με τον λαό της Ελλάδας για την απώλεια ενός βαθιά ευρωπαϊστή και οραματιστή πολιτικού».

Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς ήταν σπουδαίος Ευρωπαίος και φίλος της Γερμανίας. Τιμούμε τη συμβολή του στην ευρωπαϊκή αλληλεγγύη και την προσήλωσή του στο σύγχρονο κράτος.

Δεν προχωράς χωρίς σχέδιο – χωρίς στόχο και πρόγραμμα υλοποίησης. Προχωράς με τις ευρύτερες δυνατές συναινέσεις, αλλά συχνά κόντρα στο ρεύμα. Είναι το τίμημα που πρέπει να καταβληθεί, για να είναι το όφελος που θα προκύψει πολύ μεγαλύτερο. Γι` αυτό και πιστεύω, παρά τα εμπόδια, δεν πρέπει να διστάζουμε, πίστευε, όπως είχε δηλώσει o Κώστας Σημίτης.

Η εικόνα του να κάνει ανάληψη τα πρώτα ευρώ από ΑΤΜ πέρασε στην ιστορία μαζί με τη δήλωσή του ότι το Ευρώ σημαίνει για την χώρα μας, μια βαθιά τομή στην οικονομία της. 

Διατέλεσε πρωθυπουργός σε κομβική χρονική στιγμή για την χώρα, από το 1996 έως το 2004.

Γεννημένος στις 23 Ιουνίου 1936 στον Πειραιά, σπούδασε νομική και οικονομικά στη Γερμανία και στην Αγγλία, όπου γνώρισε τη σύζυγο του Δάφνη, με την οποία απέκτησαν δύο κόρες.

Πανεπιστημιακός και αντιστασιακός, με αντιδικτατορική δράση, την περίοδο της Χούντας στην Ελλάδα. Το 1970 έγινε μέλος του ΠΑΚ στην Γερμανία. Υπήρξε από τα ιδρυτικά μέλη του του ΠΑΣΟΚ και συνέβαλλε καθοριστικά στην διατύπωση της ιδρυτικής διακήρυξης τους κόμματος της 3ης Σεπτέμβρη του 1974. Συμμετείχε στο πρώτο Εκτελεστικό Γραφείο και στην πρώτη Κεντρική Επιτροπή του. Το 1981,  έγινε υπουργός Γεωργίας, το 85 ανέλαβε το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας ενώ διατέλεσε και υπουργός Παιδείας, Βιομηχανίας, Εμπορίου.

Το ημερολόγιο έδειχνε 18 Ιανουαρίου του 1996 όταν μετά από ψηφοφορία της ΚΟ του ΠΑΣΟΚ διαδέχτηκε τον Ανδρέα Παπανδρέου στην πρωθυπουργία.

Μετά τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου, αναμετρήθηκε με τον Άκη Τσοχατζόπουλο για την προεδρία του κόμματος στο 4ο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, όπου βγήκε νικητής. Επανεκλέχθηκε πρόεδρος του κινήματος και στο συνέδριο του Μαρτίου το 1999, αλλά και σε αυτό που έγινε τον Οκτώβριο του 2001.

Πρέπει να συνηθίσουμε ακριβώς σε όλα τα κόμματα, ότι μπορεί να υπάρχει μια διαφορετική γνώμη. Ότι ένα κόμμα σημαίνει και κοινότητα και ετερότητα, είχε δηλώσει τότε στην ΕΡΤ.

Στις 7 Ιανουαρίου 2004, ανακοίνωσε την παραίτησή του από την προεδρία του ΠΑΣΟΚ, παραμένοντας όμως πρωθυπουργός μέχρι τη λήξη και της δεύτερης θητείας του στις 7 Μαρτίου του ίδιου έτους.

Η διαδοχή του Ανδρέα – Η κρίση στα Ίμια

Εκλέγεται για πρώτη φορά πρωθυπουργός τον Ιανουάριο του 1996 από την Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ , μετά την παραίτηση ( για λόγους υγείας) του Ανδρέα Παπανδρέου. «Όλοι μαζί για την ισχυρή Ελλάδα που θα έχει ρόλο και φωνή στην Ευρώπη», είχε τότε δηλώσει.

Τις πρώτες μέρες της πρωθυπουργίας του, κλήθηκε να διαχειριστεί την κρίση στα ‘Ιμια, μια από τις σοβαρότερες κρίσεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Η πορεία του Κ. Σημίτη συνδέθηκε με τον ευρωπαϊσμό και τον εκσυγχρονισμό. Η Ελλάδα αναλαμβάνει το μεγάλο εγχείρημα των Ολυμπιακών αγώνων , η χώρα κινείται σε τροχιά προετοιμασίας του μετρό της Αθήνας, το τραμ, το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», η Αττική Οδός, η Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου, η Εγνατία Οδός είναι από τα έργα που παραδόθηκαν , ενώ η Ελλάδα μπαίνει στην ζώνη του Ευρώ.

Η ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. με άλυτο το Κυπριακό

Από τις κορυφαίες στιγμές της 8ετούς διακυβέρνησης του ήταν η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ χωρίς την επίλυση του Κυπριακού.

Οι τελευταίες δραματικές ώρες: Χωρίς σφυγμό η διακομιδή στο νοσοκομείο Κορίνθου

Ο Κώστας Σημίτης έφτασε στο εξοχικό του στους Αγίους Θεοδώρους  το Σάββατο, ιδιαιτέρως ευδιάθετος. Λίγες ώρες αργότερα όμως, νωρίς το πρωί μεταφέρθηκε χωρίς σφυγμό με ασθενοφόρο στο νοσοκομείο Κορίνθου.

«Σήμερα και περί ώρα 7:30 περίπου διακομίστηκε στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών του Νοσοκομείου μας, με ασθενοφόρο του ΕΚΑΒ χωρίς τις αισθήσεις του ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης. Έγινε προσπάθεια ανάνηψης που δυστυχώς απέβη άκαρπη και διαπιστώθηκε ο θάνατός του», ανακοίνωσε το Νοσοκομείο Κορίνθου.

Σύμφωνα με το πρωτόκολλο, λόγω του αιφνίδιου θανάτου, θα γίνει νεκροψία, η οποία θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα.

Δημοσία δαπάνη η κηδεία

Σύμφωνα και με την ανάρτηση του υπουργού Εσωτερικών Θοδωρή Λιβάνιου, «ήταν ένας πολιτικός που τιμήθηκε δύο φορές από τον ελληνικό λαό με το αξίωμα του πρωθυπουργού».

Με τιμές εν ενεργεία πρωθυπουργού και δημοσία δαπάνη η κηδεία θα γίνει την Πέμπτη, 9 Ιανουαρίου, στις 12:00 το μεσημέρι στη Μητρόπολη Αθηνών ενώ στη συνέχεια η ταφή του θα γίνει στο Α` Νεκροταφείο.

Κατά το τετραήμερο εθνικό πένθος, θα κυματίζουν μεσίστιες οι σημαίες σε όλα τα δημόσια κτίρια.

Το πρωτόκολλο της νεκρώσιμης τελετής με τιμές εν ενεργεία πρωθυπουργού

Αγήματα από τα 3 σώματα του Στρατού και τρεις βολές από διμοιρία, ορίζει μεταξύ άλλων το πρωτόκολλο.

Στο εσωτερικό του κοιμητηρίου παρατάσσεται διμοιρία η οποία βάλλει τρεις φορές με αβολίδοτα φυσίγγια κατά τον ενταφιασμό του νεκρού, ενώ η στρατιωτική μουσική παιανίζει το Εμβατήριο της Σημαίας.

Τιμές προς το νεκρό αποδίδονται κατά την έξοδο από την οικία του, την είσοδο και την έξοδο από το ναό που θα τελεστεί η νεκρώσιμος ακολουθία, και την άφιξη της πομπής στο κοιμητήριο. Οι δημόσιες υπηρεσίες λειτουργούν κανονικά όπως και τα σχολεία.

Ολόκληρο το άρθρο στο ertnews.gr

«Αυτός ο κάμπος δεν θα πεινάσει ποτέ»

Θεσσαλία, ο εθνικός μας κάμπος που προσφέρει τροφή σε όλη τη χώρα

Με 55°C θερμοκρασία εδάφους στον Θεσσαλικό Κάμπο καταγεγραμμένη από τον ευρωπαϊκό δορυφόρο Sentinel-3 / Copernicus στις 13 Ιουνίου του 2024, η ομάδα του Cantina ήταν εκεί για να αποτυπώσει την κατάσταση του δεύτερου μεγαλύτερου παραγωγικού κάμπου της Ελλάδας. Δύο ημέρες πριν, ενώ ο υδράργυρος χτυπούσε κόκκινο, είχαμε ήδη διανύσει οδικώς πάνω από 1.000 χιλιόμετρα για να βρούμε τα όσπρια των Φαρσάλων, τους αμπελώνες της Καρδίτσας και του Τυρνάβου, τις κομπίνες να θερίζουν, τις βιομηχανικές ντομάτες στην καρπόδεση, τα κεράσια στη συγκομιδή.

Κοιτάξαμε κατάματα τον ήλιο που έπεφτε κάθετα στον ταμιευτήρα του Πλατυκάμπου, μάθαμε πώς έδεναν εκεί παραδοσιακά τα σκόρδα, γευτήκαμε άγουρα φουντούκια, μαζέψαμε αχλάδια, μετρήσαμε τα βερίκοκα στα ψυγεία, σηκώσαμε drone στην Κάρλα, ακολουθήσαμε τη ροή του Ενιπέα, αναζητήσαμε τη δύση του ήλιου στον Τιταρήσιο, αφήσαμε το βλέμμα μας να ξεκουραστεί αγναντεύοντας την τροφή που έσβηνε στο βάθος του θεσσαλικού ορίζοντα.

Κάποιοι σταθμοί μας: Μικρό και Μεγάλο Ευύδριο, Σοφάδες, Δασοχώρι, Μελισσοχώρι, Καρποχώρι, Παλιούρι, Βλοχός, Ρίζωμα, Τύρναβος, Ελασσόνα, Λόγγος, Παλαμάς, Ιτέα, Συκούριο, Αγιά, Πλατύκαμπος, Γλαύκη, Πρόδρομος, Κιλελέρ, Στεφανοβίκειο, Κάρλα.

Το τεράστιο έπος της παραγωγής

Ο Θεσσαλικός Κάμπος αποτελεί ένα πολύπλοκο μωσαϊκό όπου η φύση, η γεωργία και ο ανθρώπινος κόπος συνθέτουν ένα εντυπωσιακό γεωργικό τοπίο. Από τα Φάρσαλα μέχρι τον Τύρναβο, από την Καρδίτσα έως την Αγιά και από τα Τρίκαλα μέχρι το Πήλιο, ο Κάμπος παράγει πολύτιμη ποσότητα προϊόντων δίνοντας τροφή και ζωή όχι μόνο στην περιοχή, αλλά και σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό.

«Λένε πως πρέπει να τον βλέπουμε μόνο την άνοιξη με τα λαμπρά του χρώματα. Μα η ομορφιά του δεν είναι τα χρώματα, είναι το επίπεδο. Είδα το επίπεδο μετά τον θερισμό. Εξαίσιο θέαμα. Ήταν η διάρκεια, η μορφή. Στη θερισμένη επιφάνεια, στην αχρωμία του είχαν μείνει μόνο αόριστες αποχρώσεις, φαίνονται οι ελαφρές διαφορές των χωραφιών, αρκετές για να δείχνουν όρια, ίχνη, ιστορίες και να διαβάζωμε στην ατάραχη ομαλότητα του επιπέδου το τεράστιο και προαιώνιο έπος της παραγωγής», περιγράφει στα Σχεδιαστικά Περιγράμματα του Θεσσαλικού ο ακαδημαϊκός Ζαχαρίας Παπαντωνίου.

Η Πίνδος με τα Άγραφα, η Όθρυς, το Πήλιο, η Όσσα (Κίσσαβος), ο Όλυμπος, το Ξεροβούνι οριοθετούν τον Θεσσαλικό Κάμπο και τη διάταξη των κλήρων. Περίπου στη μέση, μια σειρά χαμηλών λόφων χωρίζει κάθετα την πεδιάδα σε δύο μικρότερες. Στα δυτικά απλώνεται η πεδιάδα της Καρδίτσας με τους αμπελώνες και τα βιομηχανικά κηπευτικά, ενώ στα ανατολικά βρίσκεται η πεδιάδα της Λάρισας με τα καρποφόρα και τους μεγαλύτερους κλήρους μονοκαλλιέργειας. Προς τα βόρεια διακρίνονται η αμπελοοινική περιοχή του Τυρνάβου και τα βοσκοτόπια, ενώ στο κέντρο και προς τα νότια ευδοκιμούν οι καλλιέργειες των σιτηρών και των οσπρίων.

Ενεργειακές και αροτραίες καλλιέργειες, σιτηρά για καρπό, βρώσιμα όσπρια, βιομηχανικά κηπευτικά, πεπονοειδή, αμπέλια, οπωροφόρα, πυρηνόκαρπα, ακρόδρυα. «Αυτός ο κάμπος δεν θα πεινάσει ποτέ», δηλώνει ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας Δημήτρης Κουρέτας.

Το μικροκλίμα κάνει τη διαφορά

Κάθε περιοχή έχει τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Η Καρδίτσα έχει το κατεξοχήν μεσογειακό κλίμα, με ζεστά, ξηρά καλοκαίρια, δροσερούς χειμώνες και σημαντικό ύψος σε βροχοπτώσεις. Ωστόσο, όταν τα δύο βουνά μαλώνουν, «ο Κίσσαβος ρίχνει βροχή» και οι περισσότερες βροχοπτώσεις σημειώνονται στην περιοχή της Αγιάς. Στην καρδιά του Κάμπου, όπου καταγράφεται η μεγαλύτερη μονοκαλλιέργεια της χώρας, σημειώνεται η χαμηλότερη βροχόπτωση, με ασθενείς ανέμους και μεγάλη ηλιοφάνεια. Ζωτικής σημασίας ρόλο στη διαμόρφωση του κλίματος παίζει ο ρους του Πηνειού με τους παραποτάμους του, που δημιουργούν τις ιδανικές συνθήκες για γεωργία μεγάλου εύρους καλλιεργειών, καθιστώντας τον έναν από τους πιο εύφορους τόπους της χώρας.

Το καλλίρροον ύδωρ

Ο Πηνειός είναι ένας από τους μεγαλύτερους ποταμούς της Ελλάδας με σημαντικό ρόλο στον Θεσσαλικό Κάμπο. Η ροή του ξεκινά δυτικά από την Πίνδο, στην περιοχή των Μετεώρων, και διασχίζει όλη τη Θεσσαλία προς τα ανατολικά περνώντας από την πόλη της Λάρισας και την πεδιάδα, πριν φτάσει στο στενό της κοιλάδας των Τεμπών. Οι παραπόταμοι Τιταρήσιος (Ξεριάς), Ενιπέας, Καλέντζης, Ληθαίος και Πάμισος ή Παλιούρης απλώνονται σε όλη τη Θεσσαλία, συμβάλλοντας καταλυτικά στη γεωργική ανάπτυξη της περιοχής.

Οι κλέφτες, οι αρματολοί και το τσίπουρο της Ωραίας Κοιμωμένης

Περίπου 487 χρόνια διήρκεσε η τουρκοκρατία στη Θεσσαλία. Κατακτήθηκε το 1393 και απελευθερώθηκε το 1881. Για πέντε αιώνες οι Οθωμανοί χρησιμοποιούσαν τους αρματολούς προκειμένου να αποκαταστήσουν την ασφάλεια στον Κάμπο όπου υπήρχε σκλαβιά, ενώ στα γύρω βουνά έβρισκε καταφύγιο η λεβεντιά. «Όλοι πήγαιναν πάνω στα βουνά γιατί είχαν προστριβές με τους Τούρκους. Το 1525, με τη γνωστή Συνθήκη του Ταμασίου (των Αγράφων), οι Τούρκοι είπαν: “Μη μας ενοχλείτε, δεν σας ενοχλούμε, πάρτε ό,τι θέλετε, απλά μην έρχεστε κάτω στον Κάμπο”. Οι κάτοικοι είχαν πολλά αμπέλια, αλλά δεν μπορούσαν να πουλήσουν το κρασί πουθενά. Πόσο να πιουν; Είχε κοιτάσματα χαλκού προς την Ευρυτανία, οπότε άρχισαν να φτιάχνουν καζάνια και έτσι δημιουργήθηκε η παράδοση του τσίπουρου στα Άγραφα. Οι Αγραφιώτες, επειδή δεν είχαν πού να πουλήσουν ούτε το τσίπουρο, μετανάστευσαν προς Τρίκαλα, Λάρισα, Τύρναβο, Θεσσαλονίκη και Κωνσταντινούπολη», αφηγείται ο χημικός και οινοποιός-αποσταγματοποιός Θάνος Καραθάνος.

Από τους κολίγους στους σύγχρονους γαιοκτήμονες

Την περίοδο 1881-1910 η σύγκρουση τσιφλικάδων και κολίγων συγκλόνισε την κοινωνική και πολιτική ζωή. Η προσάρτηση της Θεσσαλίας το 1881 αύξησε την έκταση του ελληνικού κράτους κατά 26,7% και του πληθυσμού κατά 18%.

Εκείνα τα χρόνια η Θεσσαλία ήταν αραιοκατοικημένη, με 270.890 κατοίκους. Τα 395 τσιφλίκια που υπήρχαν τότε κατείχαν περίπου 6.000.000 στρέμματα (από τα οποία τα 2.755.000 ήταν καλλιεργήσιμη γη), κυρίως στις επαρχίες Καρδίτσας, Λάρισας και Τρικάλων. Διακρίνονταν σε μισακάρικα και τριτάρικα, ανάλογα με τη συμμετοχή του τσιφλικά στις καλλιεργητικές δαπάνες. Οι Οθωμανοί γαιοκτήμονες είχαν δικαίωμα εξουσίας της γης, την οποία παραχωρούσαν σε καλλιεργητές με αντάλλαγμα ποσοστό της παραγωγής. Ο Αλή Πασάς είχε ονομάσει τσιφλίκια του ακόμα και τα ημιορεινά χωριά με καλλιέργειες και δάση. Με τις διώξεις του εναντίον των αρματολών, περιόρισε τα θεσσαλικά αρματολίκια στο ελάχιστο, κυριάρχησε στα ορεινά και μετέτρεψε τα περισσότερα χωριά σε τριτάρικα για να εισπράττει το 1/3 της σοδειάς.

Το 1881 με τη Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης οι Οθωμανοί πούλησαν τα κτήματά τους κυρίως σε Έλληνες χρηματιστές και τραπεζίτες της Κωνσταντινούπολης και των παροικιών. Οι μεταβιβάσεις αυτές δημιούργησαν ένα νέο καθεστώς γαιοκτημόνων που άλλαξε ριζικά τη σχέση των ντόπιων με τη γη.

Από τις αρχές του 19ου αιώνα ξεκίνησαν από το Κιλελέρ, το σημερινό χωριό Κυψέλη, δυναμικές κινήσεις με πολλά θύματα. Το αγροτικό κίνημα προκάλεσε κοινωνική πίεση για την επίλυση των αγροτικών ζητημάτων. Από το 1910, με πρωθυπουργό τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ξεκίνησαν μεταρρυθμίσεις που ολοκληρώθηκαν το 1923 με την εγκατάσταση των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής. Η αναδιανομή της αγροτικής γης έβαλε τέλος στην εποχή των τσιφλικιών.

 

Ο σιτοβολώνας της Ελλάδας

Η καλλιέργεια σιταριού και κριθαριού ξεκίνησε κατά τη Νεολιθική Εποχή και τεκμηριώνεται από σπόρους που βρέθηκαν στους πρώτους οικισμούς Άργισσα και Σέσκλο. Τα σιτηρά, εκτός από βασική τροφή, είχαν συναλλακτική αξία με υψηλή ζήτηση στις αγορές. Όσο οι αγρότες έσπερναν, θέριζαν και λίχνιζαν χωρίζοντας την ήρα από το σιτάρι, ο Κάμπος έσφυζε από ζωή. «Τα χρόνια που κυριαρχούσε ο Αλή Πασάς, η Θεσσαλία συγκέντρωνε γύρω στα 6.400.000 κιλά σιτάρι», αφηγείται ο καθηγητής Οικονομικών Βασίλης Πατρώνης.

Η σιτάρκεια καλύφθηκε μετά την προσάρτηση, όταν «οι εύποροι γαιοκτήμονες ακολούθησαν τη συμπεριφορά της Δύσης και προχώρησαν σε σημαντικές επενδύσεις επιφέροντας την τεχνική και παραγωγική αναβάθμιση. Το παράδειγμά τους ακολούθησαν και οι υπόλοιποι κτηματίες και αγρότες, μετατρέποντας τη Θεσσαλία σε σιτοβολώνα της Ελλάδας και επιλύοντας το χρόνιο έλλειμμα της χώρας σε δημητριακά», αναφέρει ο καθηγητής Ιστορίας του Αγροτικού Κόσμου Δημήτρης Γ. Παναγιωτόπουλος.

Τον τίτλο του σιτοβολώνα της Ελλάδας κατείχε έως τα τέλη του 20ού αιώνα ο Θεσσαλικός Κάμπος, ενώ σήμερα την πρωτιά έχει ο Κάμπος της Μακεδονίας. «Το 40% της καλλιέργειας σκληρού σιταριού απορροφάται από τις βιομηχανίες ζυμαρικών και το 60% εξάγεται, σε αντίθεση με την καλλιέργεια μαλακού σιταριού που είναι αρκετά μικρή και για να καλυφθούν οι ανάγκες οδηγούμαστε σε εισαγωγές», εξηγεί ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας Δημήτρης Κουρέτας.

Η συνολική κατανάλωση αλεύρων, ψωμιού και δημητριακών στα νοικοκυριά, ανά άτομο, φτάνει στα 12,9 κιλά/μήνα, με το 1 κιλό (957 γρ.) να καλύπτουν τα ζυμαρικά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η βιομηχανία ζυμαρικών Stella, που από το 1957 έως σήμερα επεξεργάζεται αποκλειστικά σκληρό σιτάρι από τον Κάμπο.

 

Το 51% της αμυγδαλιάς ανθίζει στον θεσσαλικό κάμπο

Οι κλιματικές και εδαφολογικές συνθήκες καθιστούν ιδανική την καλλιέργεια καρποφόρων δέντρων, και ειδικότερα της αμυγδαλιάς, βάζοντας τη Θεσσαλία στην πρώτη θέση της εθνικής παραγωγής, με ποσοστό που αγγίζει το 51%. Το 2022 η Λάρισα έφτασε στα 66.321 στρέμματα αμυγδαλοπαραγωγής, ενώ η Μαγνησία στα 21.728.

«Επιλέξαμε περιοχές που είχαν ετήσιες καλλιέργειες και δροσίσαμε τον Κάμπο εφαρμόζοντας πράσινες μεθόδους πυκνής βλάστησης. Φυτέψαμε πέντε φορές περισσότερα δέντρα απ’ ό,τι συνηθίζεται στη συμβατική καλλιέργεια», αναφέρει η Ειρήνη Σπανούλη, μέλος του συνεταιρισμού «Καρπολόγιο» και πρώτη νικήτρια του θεσμού γυναικείας ενδυνάμωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Για τις ανάγκες της παραγωγής της, η παλαιότερη ελληνική σοκολατοβιομηχανία προμηθεύεται σε ετήσια βάση 2.000 τόνους αμύγδαλα που καλλιεργούνται στην περιοχή του Συκουρίου. «Η ΙΟΝ αγοράζει αποκλειστικά όλη την ποσότητα αμυγδάλων που χρειάζεται από αυτή την περιοχή. Για να εξασφαλίσουμε την απόλυτη ποιότητα, εφαρμόζουμε σύστημα Ολοκληρωμένης Διαχείρισης στα κτήματα των συνεργατών», εξηγεί ο διευθυντής Μάρκετινγκ Μιχάλης Φιλιππίδης.

 

Ο υπεραιωνόβιος φουντουκεώνας

Στη σκιά του Κισσάβου, στην Αγιά, η πέμπτη γενιά της οικογένειας Πέτρου καλλιεργεί σε 100 στρέμματα 3.000 φουντουκόδεντρα, τα οποία μεταποιεί στην καθετοποιημένη μονάδα της. «Η φουντουκιά στην Ελλάδα είναι γνωστή από την αρχαιότητα. Η καλλιέργεια μειώθηκε στα τέλη του ’80. Αιτία όμως δεν ήταν η κλιματική αλλαγή, αλλά η μόδα που αντικατέστησε τις φουντουκιές με άλλες καλλιέργειες, όπως φρούτα, καθώς και πιο εύκολες μονοετείς καλλιέργειες, όπως το καλαμπόκι», μας εξήγησε ο Ιωάννης Πέτρου.

Το 53% της ελληνικής φάβας καλλιεργείται στα Φάρσαλα

Η μεγαλύτερη παραγωγή οσπρίων σημειώνεται στην ευρύτερη περιοχή των Φαρσάλων. Στο σύνολο της εγχώριας παραγωγής, τα φασόλια καλλιεργούνται σε ποσοστό 12%, οι φακές σε 36%, τα ρεβίθια σε 35% και το μεγαλύτερο ποσοστό σημειώνει η φάβα (λαθούρι) Φαρσάλων σε ποσοστό που αγγίζει το 53%. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ανήσυχοι παραγωγοί των Φαρσάλων και της Καρδίτσας πειραματίζονται με αναβιωμένες ποικιλίες και νέες καλλιέργειες, όπως κεχρί και κινόα.

Στον Ενιπέα 100 μέλη του Αγροτικού Συνεταιρισμού καλλιεργούν, μεταξύ άλλων, όσπρια όπως φακές, φασόλια και ρεβίθια τύπου Αμοργού. «Είναι 3-4 χρόνια που έχουμε καταργήσει τις άλλες ποικιλίες. Η καλλιέργεια της Αμοργού, επειδή είναι ελληνική, είναι ανθεκτική στο κλίμα και φιλική στο περιβάλλον, έχει μικρότερη απόδοση, όμως ψεκάζουμε πολύ λιγότερο», εξηγεί ο γεωργός Νίκος Γούσιος. «Η περσινή χρονιά ήταν μέτρια λόγω των βροχοπτώσεων.

Μαζέψαμε 40 τόνους ρεβίθια και φέτος υπολογίζουμε στους 60 τόνους. Επίσης, πέρυσι είχαμε 25 τόνους φακές και 10 τόνους φασόλια μεσαία, στα οποία φέτος αυξήσαμε την καλλιέργεια και υπολογίζουμε ότι θα δώσουν 25 τόνους», αναφέρει η γεωπόνος Χαρούλα Καρατοσίδου.

 

Στο 51% η καλλιέργεια βιομηχανικής ντομάτας

Παγκοσμίως η Ελλάδα βρίσκεται στις πρώτες θέσεις στην παραγωγή βιομηχανικής ντομάτας και η μεταποίησή της είναι ένα από τα σημαντικότερα εξαγώγιμα προϊόντα.

Στη Θεσσαλία η καλλιέργεια αγγίζει το 51% της συνολικής εγχώριας παραγωγής, που αντιστοιχεί σε 21.208 στρέμματα (146.172 τόνοι). Ωστόσο, το περιβαλλοντικό αποτύπωμα είναι υψηλό λόγω του υπερβολικού ποτίσματος από την έναρξη της ωρίμασης έως τη συγκομιδή. Οι αζωτούχες λιπάνσεις οδηγούν μεν σε υπερπαραγωγές, υποβαθμίζουν όμως την ποιότητα πιέζοντας τον υδροφόρο ορίζοντα.

 

Τα σκόρδα Πλατυκάμπου

Σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, το μικροκλίμα του Πλατυκάμπου με τις σημαντικές διαφορές θερμοκρασίας ημέρας και νύχτας ευνοεί την καλλιέργεια του σκόρδου. «Ο σπόρος είναι παλιός και υπήρχε πάντοτε στην περιοχή. Όλη η διαδικασία γίνεται με τον παραδοσιακό τρόπο, χειρωνακτικά, όπως μάθαμε από τους παππούδες μας», αναφέρει ο Γιάννης Κουκούτσης, πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Πλατυκάμπου, και συνεχίζει: «Ποιοτικά βρίσκεται στην κορυφή της παγκόσμιας αγοράς και δυστυχώς δεν έχει πάρει την αναγνώριση που πρέπει.

Στο πρόσφατο παγκόσμιο συμπόσιο για τα σκόρδα, οι Κινέζοι επιβεβαίωσαν ότι έχει τη μεγαλύτερη αντιοξειδωτική δράση, είναι πραγματικό φάρμακο». Τα 12 μέλη της Ομάδας Παραγωγών Σκόρδου καλλιεργούν αποκλειστικά το Entopio που διεκδικεί αναγνώριση ως προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ). Στις αρχές του χρόνου ανακοινώθηκε η συνεργασία με την ιαπωνική Wakunaga Pharmaceutical Company και τη χρήση του αποκλειστικά για φαρμακευτικούς σκοπούς.

Πάντως, σύμφωνα με ενημέρωσή μας από την Περιφέρεια Θεσσαλίας, ακόμη δεν έχει υλοποιηθεί κάποια από τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την κατάθεση του φακέλου, όπως για παράδειγμα ένα συσκευαστήριο και τυποποιητήριο στον Πλατύκαμπο, που θα δικαιολογεί τον χαρακτηρισμό ΠΟΠ.

Τι φρούτα παράγει ο Κάμπος;

Την πρώτη θέση των φρούτων κατέχουν τα αχλάδια Τυρνάβου, καλύπτοντας το εντυπωσιακό 56% της εθνικής παραγωγής, ενώ εξίσου έντονη παραγωγή με εξαγωγική δραστηριότητα σημειώνουν τα μήλα Αγιάς, τα βερίκοκα, τα ροδάκινα και τα κεράσια.

«Η οικογένειά μας καλλιεργεί κεράσια περισσότερο από 35 χρόνια. Φέτος, που δεν είχαμε χειμώνα, είχαμε μειωμένη παραγωγή. Ο καύσωνας έχει αλλάξει το πρόγραμμα συγκομιδής και ερχόμαστε στο κτήμα απογεύματα για να έχει πέσει η ζέστη. Τώρα μαζεύουμε τα τελευταία γιατί έχουμε ειδοποίηση για χαλάζι μεθαύριο», εξηγεί η κερασοπαραγωγός Βασιλική Δρόλια.

Προστατευόμενες Προελεύσεις και Γεωγραφικές Ενδείξεις

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγικούς κάμπους δεν έχει αρκετά κατοχυρωμένα προϊόντα Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) και Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ). Η απουσία τους έχει σημαντικές επιπτώσεις καθώς χάνεται η ευκαιρία για αύξηση της προστιθέμενης αξίας των παραγόμενων προϊόντων και οι παραγωγοί καλούνται να αντιμετωπίσουν το ανταγωνιστικό μειονέκτημα σε σχέση με άλλες περιοχές, ενώ περιορίζεται η προβολή της τοπικής ταυτότητας και της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Με ανακοίνωση του περιφερειάρχη Θεσσαλίας Δημήτρη Κουρέτα, στο πλαίσιο του προγράμματος «Δράσεις προώθησης τοπικών προϊόντων της Θεσσαλίας», εγκρίθηκαν και προχώρησαν στο επόμενο στάδιο οι φάκελοι για τις έξι περιοχές ΠΓΕ: Μήλα Αγιάς, Ρεβίθια Αμοργός Φαρσάλων, Αμύγδαλο Τεμπών, Ακτινίδιο Δέλτα Πηνειού, Βοσκοτύρι Λιβαδιού και Οινικά Προϊόντα Τύρναβος. Επίσης, προς πιστοποίηση εγκρίθηκαν οι φάκελοι για τα επτά προϊόντα ΠΟΠ: Κάστανα Πηλίου, Κάστανα Μελιβοίας, Κάστανα Αμπελακίων, Κάστανα Καρίτσας, Εντόπιο Σκόρδο Πλατυκάμπου, Αχλάδι Κρυστάλι Τυρνάβου και Οινικά Προϊόντα Πρόποδες Αγράφων. «Η Περιφέρεια Θεσσαλίας, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, έχει εκπονήσει μελέτες για τα οινικά προϊόντα που έχουν ήδη ένδειξη ΠΓΕ, προκειμένου να διεκδικήσουν την αναβάθμιση σε ΠΟΠ και να λάβουν την προστιθέμενη αξία που τους αναλογεί», διευκρινίζει ο κ. Κουρέτας.

Τα αμπελοτόπια της Θεσσαλίας

«Στον Νομό Καρδίτσας πιο διάσημη ποικιλία είναι η Μεσενικόλα. Άλλες κύριες ποικιλίες είναι το Μαύρο Μοσχάτο, μικρόρωγο, αρωματικό, που δεν έχει τόσο χυμό και γίνεται κυρίως τσίπουρο, αλλά και Ροδίτης, Μπατίκι, Ξινόμαυρο, Syrah, Ασύρτικο, Μαλαγουζιά και Λημνιώνα. Στη δική μου οικογένεια, κάναμε πάντοτε τσίπουρο και υπήρχε μια μικρή παράδοση στην παλαίωση, γιατί έβαζαν κάποια αποστάγματα σε βαρέλια, χωρίς όμως να γίνεται συστηματικά. Έτσι, από μικρός πειραματιζόμουν, ενώ με τα ταξίδια μου σε όλο τον κόσμο παρατήρησα πως υπήρχαν καταπληκτικά αποστάγματα χωρίς καλή πρώτη ύλη, ενώ εδώ, με άριστη πρώτη ύλη, δεν υπήρχε παλαίωση. Οπότε, όταν ασχολήθηκα επιστημονικά, αφιερώθηκα στην παλαίωση του τσίπουρου. Αν και πειραματίζομαι περισσότερο από 30 χρόνια, το 2009 ξεκίνησα επίσημα τις πρώτες παλαιώσεις και το 2011 έγινε η πρώτη εμφιάλωση του Púro», μας λέει ο αποσταγματοποιός και οινοποιός Θάνος Καραθάνος που δραστηριοποιείται στο Παλιούρι Καρδίτσας.

Στον Τύρναβο τώρα, ο οινοποιός Χρήστος Ζαφειράκης, εκφραστής της νέας αμπελοοινικής εποχής, αφηγείται: «Εδώ βρίσκεται το 55% των αμπελώνων της Θεσσαλίας. Πριν ανοίξει ο συνεταιρισμός, αλλά και μετά, οι περισσότεροι είχαν βαρέλια στα υπόγεια και έφτιαχναν κρασί από Ξινόμαυρο, Λημνιώνα, Μοσχάτο, Μπατίκι, Κουκούλι, Κοκκινάδι. Οι ιστορικές αναφορές αποδεικνύουν ότι οι παππούδες μας είχαν Λημνιώνα και γνωρίζουμε ότι μετά τη φυλλοξήρα αποφάσισαν να την εγκαταλείψουν για δύο βασικούς λόγους. Πρώτον, γιατί ως ποικιλία είναι ευαίσθητη στις βροχές και το κρύο και δεύτερον για λόγους οικονομικούς. Είχαν στα χέρια τους Μοσχάτο Τυρνάβου, το οποίο πουλιόταν ως βρώσιμο, γινόταν κρασί μυρωδάτο και μετά τσίπουρο – γιατί λοιπόν να μην αφοσιωθούν σε αυτό; Εμείς, κυκλοφορήσαμε για πρώτη φορά μονοποικιλιακή Λημνιώνα στην ελληνική αγορά το 2009 από τον τρύγο του 2007». 

Σήμερα, 24 οινοποιεία και αποσταγματοποιεία συμμετέχουν στους Δρόμους του Κρασιού Θεσσαλίας. Η παραγωγή οίνων ΠΓΕ Θεσσαλία, ΠΟΠ Ραψάνη και Μεσενικόλα, η καλλιέργεια της ανερχόμενης Λημνιώνας, αλλά και το Μαύρο Μοσχάτο Τυρνάβου ή Αμβούργου τα χαρακτηρίζουν κατά κύριο λόγο.

Κάρλα, η λίμνη που 'θελε να 'ναι θάλασσα

Η Κάρλα, γνωστή στην αρχαιότητα ως Βοιβηίς, ήταν μία από τις μεγαλύτερες λίμνες της Ελλάδας, προσφέροντας πλούσιες δυνατότητες στην αλιεία, στην άρδευση και την καλλιέργεια. Τη δεκαετία του 1960, στο πλαίσιο ενός μεγάλου αρδευτικού έργου, η λίμνη αποξηράνθηκε, ταράζοντας το οικοσύστημα και τις τοπικές κοινωνίες. Οι ψαράδες που ζούσαν γύρω της άφησαν πίσω τη μέχρι τότε παραδοσιακή αλιεία και έγιναν γεωργοί. Μερικές δεκαετίες αργότερα, η αποξήρανση είχε αρνητικές συνέπειες και το 2000 ξεκίνησε το μεγάλο έργο της αποκατάστασης του οικοσυστήματος.

Στις 5 και 6 Σεπτεμβρίου 2023, ο κυκλώνας Daniel χτύπησε τον Κάμπο. Ένα ακραίο φαινόμενο κατά το οποίο 3,7 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα βρόχινου νερού έπεσαν πάνω από την περιοχή της κοίτης του Πηνειού, από τα οποία περίπου 3 δισ. έπεσαν μέσα σε 48 ώρες. Μόλις 20 ημέρες μετά, ακολούθησε η έλευση του κυκλώνα Elias με επίσης μεγάλη ένταση ως φαινόμενο και με ανυπολόγιστες καταστροφικές συνέπειες

Η Κάρλα δέχθηκε τόσο νερό που έγινε η μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδας. Πλημμύρισε με εκατοντάδες εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού από το σπάσιμο των αναχωμάτων κοντά στη Γυρτώνη και καλύφθηκαν με νερό περίπου 140.000 στρέμματα γεωργικής γης.

Η λίμνη Κάρλα σήμερα και αύριο

Ακόμα και σήμερα η Λίμνη Κάρλα παραμένει πλημμυρισμένη, ενώ η αποθηκευτική της ικανότητα δεν μπορεί να καλύψει μελλοντικά ακραία καιρικά φαινόμενα. Σε αναζήτηση λύσεων, ζητήθηκε από την ολλανδική εταιρεία συμβούλων HVA να προτείνει ένα γενικό σχέδιο για τη διαχείριση των υδάτων και την αντιμετώπιση των γεωργικών προκλήσεων.

Το master plan που παρέδωσε περιλαμβάνει μια σειρά από γενναία μέτρα:

• Να αυξηθεί η αποθηκευτική ικανότητα της λίμνης ώστε να μπορεί να συγκρατήσει τέτοιες ποσότητες.

• Να οριστούν καλλιεργημένες περιοχές ως ζώνες ελεγχόμενης πλημμύρας για να κατευθύνονται εκεί πλεονάζοντα ύδατα σε περίπτωση έντονων καιρικών φαινομένων.

• Να αποτραπεί η απόρριψη των πλημμυρικών υδάτων προς τη λίμνη, με την ενίσχυση των αναχωμάτων και την κατασκευή ενός υπερχειλιστή στο φράγμα της Γυρτώνης.

• Να αποσυρθούν ορισμένες γεωργικές εκτάσεις από την παραγωγή και να μετατραπούν σε φυσικές περιοχές (nature areas).

• Σταδιακή μετάβαση των καλλιεργειών χαμηλής αξίας και υψηλών απαιτήσεων σε νερό (βαμβάκι, καλαμπόκι) σε καλλιέργειες κηπευτικών και φρούτων, που απαιτούν λιγότερο νερό και έχουν υψηλότερη αξία παράγοντας μεγαλύτερο εισόδημα.

Ως απάντηση, η Περιφέρεια Θεσσαλίας, σε συνεργασία με ομάδα επιστημόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, προτείνει:

• Να κατασκευαστεί τάφρος μεταφοράς νερού από την περιοχή της Γυρτώνης προς τη νέα Κάρλα.

• Να αυξηθεί η λίμνη σε μέγεθος έτσι ώστε να εξυπηρετήσει πλημμυρικά φαινόμενα και να αποτρέψει, για παράδειγμα, την πλημμύριση της πόλης της Λάρισας.

• Η επέκταση να καταλάβει έκταση περίπου 60.000 στρεμμάτων. Από αυτά, τα 100 εκατ. κ.μ. νερού να χρησιμοποιηθούν για την άρδευση περίπου 230.000 στρ. βαμβακιού ή άλλων καλλιεργειών παραπλήσια χαμηλών υδατικών αναγκών. Η επέκτασή της νέας λίμνης μπορεί να επιτευχθεί με:

• Τη χρησιμοποίηση 11.000 στρ. παρακαρλίων εκτάσεων του Δημοσίου που δεν έχουν αποδοθεί σε γεωργούς.

• Τη χρησιμοποίηση 10.000-12.000 στρ. που αποδίδονται για γεωργοκτηνοτροφική χρήση, αλλά λόγω αλατότητας και μεγάλης κατακράτησης νερού είναι πολύ χαμηλής παραγωγικότητας και μεγάλου ρίσκου πλημμύρας.

Άνω-κάτω ο υδροφόρος ορίζοντας

Από τη μία οι καταστροφικές πλημμύρες και από την άλλη η κλιματική αλλαγή φέρνουν τα πάνω κάτω στη γεωργική ζωή. Οι καλλιέργειες των καρποφόρων είναι υπερπρώιμες, ενώ η Κάρλα παραμένει πλημμυρισμένη. Συνακόλουθα, η αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων υποβαθμίζει την ποιότητα του εδάφους και η υπερεντατική άντληση, ακόμα και τις μεσημεριανές ώρες με καύσωνα, απειλεί τα αποθέματα του υδροφόρου ορίζοντα.

Την ίδια στιγμή, η αγροοικολογική μετάβαση, η στροφή των καταναλωτών προς την αυθεντικότητα και η δυνατότητα να γίνουν τα θεσσαλικά προϊόντα αναγνωρίσιμα για την ποιότητά τους, αντί να επικεντρώνονται στη μείωση του κόστους παραγωγής, αποτελούν βασικές κινητήριες δυνάμεις για την αναδιάρθρωση του Θεσσαλικού Κάμπου.

πηγή: cantina

Το διαβάσαμε 07 ΙΟΥΛ 2024 στο  kosmoslarissa.gr

Διαβάστε το αρχικό άρθρο

Θεσσαλικός κάμπος: εξερευνώντας τον τόπο που δίνει τροφή και ζωή σε όλη τη χώρα (μέρος πρώτο)

ΓΙΑΝΝΑ ΜΠΑΛΑΦΟΥΤΗ 04 ΙΟΥΛΙΟΥ 2024  cantina.protothema.gr

Επιμέλεια: Νανά Δαρειώτη, Έρευνα – Κείμενο: Γιάννα Μπαλαφούτη, Φωτογραφίες: Αργύρης Βαλασιάδης

Το κείμενο αποτελεί το πρώτο μέρος του μεγάλου θέματος για τον Θεσσαλικό κάμπο που δημοσιεύθηκε στο 3ο τεύχος του περιοδικού CANTINA

Θα ακολουθήσουν:

Οι παραγωγές: από σιτάρι και ρεβίθια μέχρι αχλάδια, σκόρδα και σταφύλια διάσημων ποικιλιών

Η γεωγραφία του θεσσαλικού κάμπου: λίμνη Κάρλα, ο ταμιευτήρας του Πλατυκάμπου και ο παραπόταμος Τιταρήσιος

 

Στο νέο τεύχος του Cantina: Θεσσαλία- ο εθνικός μας κάμπος

CANTINA TEAM  27 ΙΟΥΝΙΟΥ 2024   cantina.protothema.gr

Αυτή την Κυριακή στο CANTINA magazine που κυκλοφορεί με το ΘΕΜΑ:

Θεσσαλία: ο εθνικός μας κάμπος

Ο επικός σιτοβολώνας, οι καλλιέργειες με όσπρια, αμύγδαλα, ντομάτες, φρούτα, αμπέλια και o αιωνόβιος φουντουκεώνας.

ΚΑΡΛΑ: Η λίμνη που ήθελε να είναι θάλασσα.

Ξεφυλλίστε τις σελίδες του ολοκαίνουριου περιοδικού μας:

ΜΕΓΑΛΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Θεσσαλία, ο εθνικός μας κάμπος

Ένα πολύπλοκο μωσαϊκό, όπου η φύση, η γεωργία και ο ανθρώπινος κόπος συνθέτουν ένα εντυπωσιακό γεωργικό τοπίο. Από τα Φάρσαλα μέχρι τον Τύρναβο, από την Καρδίτσα έως την Αγιά και από τα Τρίκαλα μέχρι την Κάρλα, ο Κάμπος παράγει πολύτιμη ποσότητα προϊόντων προσφέροντας τροφή και ζωή.