Σάββατο 16 Απριλίου 2022

μετά βαΐων και κλάδων

Κυριακή των Βαΐων 17 Απριλίου 2022

Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, Κυριακῇ τῶν Βαΐων, τὴν λαμπρὰν καὶ ἔνδοξον πανήγυριν τῆς εἰς Ἱερουσαλὴμ εἰσόδου τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἑορτάζομεν.

Εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος, ἐν ὀνόματι Κυρίου

ΕΙΣ ΤΟΝ ΟΡΘΡΟΝ

Ἐκ τοῦ κατά Ματθαῖον Κεφ. 21: 1-11, 15-17

Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ,

ὅτε ἤγγισεν ὁ ᾿Ιησοῦς εἰς ῾Ιεροσόλυμα καὶ ἦλθον εἰς Βηθσφαγῆ, πρὸς τὸ ὄρος τῶν Ἐλαιῶν, τότε ἀπέστειλε δύο Μαθητὰς, λέγων αὐτοῖς·

Πορεύθητε εἰς τὴν κώμην τὴν ἀπέναντι ὑμῶν, καὶ εὐθέως εὑρήσετε ὄνον δεδεμένην καὶ πῶλον μετ᾿ αὐτῆς· λύσαντες ἀγάγετέ μοι.

Καὶ ἐάν τις ὑμῖν εἴπῃ τι, ἐρεῖτε, ὅτι ὁ Κύριος αὐτῶν χρείαν ἔχει· εὐθέως δὲ ἀποστέλλει αὐτούς.

Τοῦτο δὲ ὅλον γέγονεν, ἵνα πληρωθῇ τὸ ῥηθὲν διὰ τοῦ Προφήτου, λέγοντος·

«Εἴπατε τῇ θυγατρὶ Σιών· Ἰδοὺ ὁ Βασιλεύς σου ἔρχεταί σοι πραῢς, καὶ ἐπιβεβηκὼς ἐπὶ ὄνον, καὶ πῶλον υἱὸν ὑποζυγίου.

Πορευθέντες δὲ οἱ Μαθηταὶ, καὶ ποιήσαντες καθὼς προσέταξεν αὐτοῖς ὁ ᾿Ιησοῦς, ἤγαγον τὴν ὄνον καὶ τὸν πῶλον, καὶ ἐπέθηκαν ἐπάνω αὐτῶν τὰ ἱμάτια αὐτῶν, καὶ ἐπεκάθισεν ἐπάνω αὐτῶν.

Ὁ δὲ πλεῖστος ὄχλος ἔστρωσαν ἑαυτῶν τὰ ἱμάτια ἐν τῇ ὁδῷ, ἄλλοι δὲ ἔκοπτον κλάδους ἀπὸ τῶν δένδρων, καὶ ἐστρώννυον ἐν τῇ ὁδῷ.

Οἱ δὲ ὄχλοι οἱ προάγοντες καὶ οἱ ἀκολουθοῦντες ἔκραζον, λέγοντες· «Ὡσαννὰ» τῷ Υἱῷ Δαυΐδ· «εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου· Ὡσαννὰ» ἐν τοῖς ὐψίστοις.

Καὶ εἰσελθόντος αὐτοῦ εἰς ῾Ιεροσόλυμα, ἐσείσθη πᾶσα ἡ πόλις λέγουσα·

Τίς ἐστιν οὗτος; Οἱ δὲ ὄχλοι ἔλεγον· Οὗτός ἐστιν ᾿Ιησοῦς ὁ προφήτης, ὁ ἀπὸ Ναζαρὲτ τῆς Γαλιλαίας.

Ἰδόντες δὲ οἱ Ἀρχιερεῖς καὶ οἱ Γραμματεῖς τὰ θαυμάσια ἃ ἐποίησε,

καὶ τοὺς παῖδας κράζοντας ἐν τῷ Ἱερῷ καὶ λέγοντας,«Ὡσαννὰ» τῷ Υἱῷ Δαυΐδ, ἠγανάκτησαν,

καὶ εἶπον αὐτῷ· Ἀκούεις τί οὗτοι λέγουσιν;

Ὁ δὲ ᾿Ιησοῦς λέγει αὐτοῖς· Ναί· οὐδέποτε ἀνέγνωτε, ὅτι «ἐκ στόματος νηπίων καὶ θηλαζόντων κατηρτίσω αἶνον;»

Καὶ καταλιπὼν αὐτοὺς ἐξῆλθεν ἔξω τῆς Πόλεως εἰς Βηθανίαν, καὶ ηὐλίσθη ἐκεῖ.

ΕΙΣ ΤΗΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΝ

Ἐκ τοῦ κατὰ Ἰωάννην Κεφ. 12: 1-18

Πρὸ ἓξ ἡμερῶν τοῦ Πάσχα ἦλθεν ὁ ᾿Ιησοῦς εἰς Βηθανίαν, ὅπου ἦν Λάζαρος ὁ τεθνηκώς, ὃν ἤγειρεν ἐκ νεκρῶν.

Ἐποίησαν οὖν αὐτῷ δεῖπνον ἐκεῖ, καὶ ἡ Μάρθα διηκόνει· ὁ δὲ Λάζαρος εἷς ἦν τῶν ἀνακειμένων σὺν αὐτῷ.

Ἡ οὖν Μαρία, λαβοῦσα λίτραν μύρου νάρδου πιστικῆς πολυτίμου, ἤλειψε τοὺς πόδας τοῦ ᾿Ιησοῦ, καὶ ἐξέμαξε ταῖς θριξὶν αὐτῆς τοὺς πόδας αὐτοῦ· ἡ δὲ οἰκία ἐπληρώθη ἐκ τῆς ὀσμῆς τοῦ μύρου.

Λέγει οὖν εἷς ἐκ τῶν Μαθητῶν αὐτοῦ, ᾿Ιούδας Σίμωνος ᾿Ισκαριώτης, ὁ μέλλων αὐτὸν παραδιδόναι·

Διατί τοῦτο τὸ μύρον οὐκ ἐπράθη τριακοσίων δηναρίων, καὶ ἐδόθη πτωχοῖς;

Εἶπε δὲ τοῦτο, οὐχ ὅτι περὶ τῶν πτωχῶν ἔμελεν αὐτῷ, ἀλλ᾿ ὅτι κλέπτης ἦν, καὶ τὸ γλωσσόκομον εἶχε, καὶ τὰ βαλλόμενα ἐβάσταζεν.

Εἶπεν οὖν ὁ ᾿Ιησοῦς· Ἄφες αὐτήν, εἰς τὴν ἡμέραν τοῦ ἐνταφιασμοῦ μου τετήρηκεν αὐτό.

Τοὺς πτωχοὺς γὰρ πάντοτε ἔχετε μεθ᾿ ἑαυτῶν, ἐμὲ δὲ οὐ πάντοτε ἔχετε.

῎Εγνω οὖν ὄχλος πολὺς ἐκ τῶν ᾿Ιουδαίων ὅτι ἐκεῖ ἐστι, καὶ ἦλθον οὐ διὰ τὸν ᾿Ιησοῦν μόνον, ἀλλ᾿ ἵνα καὶ τὸν Λάζαρον ἴδωσιν, ὃν ἤγειρεν ἐκ νεκρῶν.

Ἐβουλεύσαντο δὲ οἱ Ἀρχιερεῖς ἵνα καὶ τὸν Λάζαρον ἀποκτείνωσιν, ὅτι πολλοὶ δι᾿ αὐτὸν ὑπῆγον τῶν ᾿Ιουδαίων, καὶ ἐπίστευον εἰς τὸν ᾿Ιησοῦν.

Τῇ ἐπαύριον ὄχλος πολὺς ὁ ἐλθὼν εἰς τὴν ἑορτήν, ἀκούσαντες ὅτι ἔρχεται ᾿Ιησοῦς εἰς ῾Ιεροσόλυμα, ἔλαβον τὰ βαΐα τῶν φοινίκων, καὶ ἐξῆλθον εἰς ἀπάντησιν αὐτῷ, καὶ ἔκραζον·

«Ὡσαννά, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου», Βασιλεὺς τοῦ ᾿Ισραήλ.

Εὑρὼν δὲ ὁ ᾿Ιησοῦς ὀνάριον, ἐκάθισεν ἐπ᾿ αὐτό, καθώς ἐστι γεγραμμένον· «Μὴ φοβοῦ, θύγατερ Σιών· ἰδοὺ, ὁ Βασιλεύς σου ἔρχεται, καθήμενος ἐπὶ πῶλον ὄνου».

Ταῦτα δὲ οὐκ ἔγνωσαν οἱ Μαθηταὶ αὐτοῦ τὸ πρῶτον, ἀλλ᾿ ὅτε ἐδοξάσθη ὁ ᾿Ιησοῦς, τότε ἐμνήσθησαν ὅτι ταῦτα ἦν ἐπ᾿ αὐτῷ γεγραμμένα, καὶ ταῦτα ἐποίησαν αὐτῷ.

᾿Εμαρτύρει οὖν ὁ ὄχλος ὁ ὢν μετ᾿ αὐτοῦ ὅτε τὸν Λάζαρον ἐφώνησεν ἐκ τοῦ μνημείου, καὶ ἤγειρεν αὐτὸν ἐκ νεκρῶν· διὰ τοῦτο καὶ ὑπήντησεν αὐτῷ ὄχλος, ὅτι ἤκουσαν τοῦτο αὐτὸν πεποιηκέναι τὸ σημεῖον.

Ε ὐ α γ γ έ λ ι ο ν από christopherklitou.com

Βαϊοφόρος, Χειρόγραφο Ευαγγέλιο Rossano (Purpureus Rossanensis), f. 2, 6 ος αιώνας μ.Χ.

Η Είσοδος του Χριστού στα Ιεροσόλυμα ή «Βαϊοφόρος»

του Κόττη Κωνσταντίνου

Εισαγωγικά:

Η θριαμβευτική είσοδος του Χριστού στα Ιεροσόλυμα, είναι γνωστότερη ως «Εορτή των Βαΐων» ή «Βαϊοφόρος». Συνέβη κατά την τότε Κυριακή προ του Πάσχα, 29η Μαρτίου του 33 μ.Χ. Ο Ιωάννης, ο οποίος κάνει λόγο για 5 ημέρες πριν το Πάσχα, προφανώς μετράει από την παραμονή, είτε ως ημέρα και αυτή των Αζύμων, είτε γιατί οι Απόστολοι κατά την παραμονή εόρτασαν το Καινό Πάσχα μετέχοντας στον Μυστικό Δείπνο, τον υπό του παρόντος Χριστού προσφερόμενο1 . Εκείνη την χρονιά το Πάσχα συνέπεσε σε ημέρα Σαββάτου (5 Απριλίου). Στους Ιουδαίους δεν τελείται σε σταθερή ημέρα, αλλά ημερομηνία2 . Για το έτος υπάρχει βεβαιότητα παρά τα διάφορα θεολογούμενα: το πάθος του Χριστού εξαρτάται από τη γέννηση του και αυτή από τον θάνατο του Ηρώδη, ο οποίος συνέβη μετά από έκλειψη σελήνης3 . Τότε έκλειψη, ολική και ορατή στην Ιεριχώ, είχαμε στις 9/10 Ιανουαρίου του 1 π.Χ.4

Το προσκύνημα των ιουδαϊζόντων κατά τις μεγάλες εορτές και ειδικά το Πάσχα / Pesah / חַסֶּפ ,πραγματοποιούνταν στον Ναό των Ιεροσολύμων5 . Είχε, ειδικά προς το τέλος του ταξιδιού, ένα χαρακτήρα ανάτασης, με ούτως ή άλλως ανηφορικό προορισμό: το υψόμετρο της πόλης κυμαίνεται γύρω στα 750 μ. Στην πράξη σήμαινε την αρχή της εκπλήρωσης ενός ερμηνευτικού τύπου, αφού ο ίδιος ο Χριστός είχε προαναγγείλει την άνοδο στα Ιεροσόλυμα, την παράδοση και καταδίκη του από τους Ιουδαίους, το βασανισμό, εμπαιγμό και τη σταύρωσή του από τους Ρωμαίους και με κατάληξη την τελική ανάσταση του6 .

Πηγές της αφήγησης:

Την Είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα κατά το Πάσχα του Πάθους, μαρτυρούν όλοι οι ευαγγελιστές. Στον Ματθαίο το γεγονός περιγράφεται συνοπτικά, επικεντρώνοντας στην επιλογή των ζώων, την εκπλήρωση της προφητείας Ζαχαρίου, και στον αντίκτυπο του γεγονότος7 . Ανάλογα συνοπτικό είναι και το κείμενο του Μάρκου8 . Ο Λουκάς ιστορεί πιο αναλυτικά, εστιάζοντας στην υμνολογία – ορθή ομολογία του Χριστού και την δυσοίωνη προοπτική των Ιεροσολύμων9 . Ο Ιωάννης, γενικότερα, έγραψε για την σχέση της κλήσης στην πίστη, με την πνευματική τυφλότητα και την ορθή ομολογία10 . Από την σκοπιά του διέκρινε τον δαυιτικό βασιλικό τύπο, από τον μεσσία Χριστό, δίνοντας έμφαση στην έγερση του Λαζάρου και την αποστροφή του Θεού11 , υπαινισσόμενος τον φωτισμό των Εθνών12 .

Μια πολύ μεταγενέστερη και επισφαλής πηγή, συνιστά το ψευδεπίγραφο «Ευαγγέλιο του Νικοδήμου». Η Είσοδος ανιχνεύεται και στις 2 βασικές παραλλαγές του αποκρύφου, με πολλές επιμέρους διαφοροποιήσεις. Σε μια από αυτές ο Πιλάτος (είτε αυτό αποτελούσε μια όντως άλλη πηγή, είτε μυθολογήθηκε εκ των υστέρων), πληροφορείται το συμβάν κατά τη ανακριτική διαδικασία από έναν δρομέα / αγγελιοφόρο. Αυτός του μετέφερε τα περί της θριαμβευτικής εισόδου του Ιησού επί όνου και την δοξολογία από τους παίδες των Εβραίων, εβραϊστί και ελληνιστί13 .

2 ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ ΤΗΣ ΒΑΪΟΦΟΡΟΥ

2.1. Τα ζώα της διήγησης:

Η παρουσία των ζώων, της όνου και του πώλου, έχει κεντρικό ρόλο στην αφήγηση. Συνδέεται ασφαλώς με χωρία και περιστατικά της Παλαιάς Διαθήκης, ενώ έχουμε πολύ ενδιαφέροντα αρχαιοελληνικά παράλληλα. Ο Χριστός, όταν προσέγγισαν ή έφτασαν στην κώμη Βηθσφαγή, στους πρόποδες του Όρους των Ελαιών, έστειλε τους μαθητές του σε απέναντι κώμη, ώστε να παραλάβουν μια θηλυκή όνο / γαϊδούρα και ένα πώλο / πουλάρι14. Αντίθετα στον Ιωάννη γίνεται λόγος για επίβαση του Χριστού σε ονάριο / γαϊδουράκι15 . Στον Μάρκο αυτό είναι πώλος, επί του οποίου δεν είχε ως τότε καθίσει κανείς. Ζητήθηκε, μάλιστα, λόγος από τους Αποστόλους, όταν τους αντιλήφθηκαν να παίρνουν το ζώο16 . Το πιθανότερο είναι αμφότεροι οι ευαγγελιστές να εννοούν το ίδιο, δηλαδή ο πώλος να ταυτίζεται με πώλο όνου και το ονάριο.

Ο πώλος παρότι δεν είχε υποστεί εξημέρωση, δέχθηκε τον Χριστό ως κύριό του, ενώ οι αντιδρώντες, δεν επέμειναν περαιτέρω. Σχολιάζοντας, ουσιαστικά τον Μάρκο ο Ιωάννης Χρυσόστομος, δέχθηκε την μη αντίδραση, ούτε καν προς τους μαθητές του, ως ένα διπλό μήνυμα: ο Χριστός μπορούσε να επιβληθεί χωρίς να οδηγηθεί στο πάθος, αλλά το δέχθηκε εκούσια, ενώ οι μαθητές όφειλαν να παραδειγματιστούν και να δείξουν υπακοή 17 . Γενικότερα η όνος έχει διάφορες συνδέσεις, οι οποίες υποδηλώνουν στον Χριστό την ιδιότητα του Δημιουργού και Κύριου της φύσεως. Μια περίπτωση λ.χ. όπου όνος παρακούει το ανθρώπινο αφεντικό του υπέρ του Θεού, ήταν η περίπτωση του Βαρλαάμ18. Από την άλλη, στην αρχαία μυθολογία και θεολογία, όνος και πώλος, σχετίζονταν με τον Ήφαιστο. Με τέτοιο ζώο επανήλθε, όχι εκούσια, στον Όλυμπο, όντας εκ των θεοτήτων της δημιουργίας19. Παράλληλα ήταν και χωλός20, με τον Δημιουργό Χριστό να δέχεται, προφητικά, το πλήγμα στην πτέρνα21 . Εξαιρετικές διαλεκτικές προς τον Χριστό, των οποίων η ανάπτυξή δεν είναι της παρούσης.

Ο Ήφαιστος επί όνου, επιστρέφει στον Όλυμπο με την συμβολή του Διονύσου, ερυθρόμορφη αττική σκύφος, αποδίδεται στον ζωγράφο του Κλεοφώντος, 430-420 π.Χ., Toledo Museum of Art

2.2. Η προφητεία Ζαχαρίου:

Η κύρια προφητεία με την οποία συνδέουν το γεγονός οι Ματθαίος και Ιωάννης, είναι αυτή του Ζαχαρίου: «Χαῖρε σφόδρα, θύγατερ Σιών· κήρυσσε, θύγατερ Ἱερουσαλήμ· ἰδοὺ ὁ βασιλεὺς σου ἔρχεταί σοι, δίκαιος καὶ σῴζων αὐτός, πραΰς καὶ ἐπιβεβηκὼς ἐπὶ ὑποζύγιον καὶ πῶλον νέον. καὶ ἐξολοθρεύσει ἅρματα ἐξ Ἐφραὶμ καὶ ἵππον ἐξ Ἱερουσαλήμ, καὶ ἐξολοθρεύσεται τόξον πολεμικόν, καὶ πλῆθος καὶ εἰρήνη ἐξ ἐθνῶν· καὶ κατάρξει ὑδάτων ἕως θαλάσσης καὶ ἀπὸ ποταμῶν ἕως διεκβολῶν γῆς. καὶ σὺ ἐν αἵματι διαθήκης σου ἐξαπέστειλας δεσμίους σου ἐκ λάκκου οὐκ ἔχοντος ὕδωρ22»

Κατά τον Ιωάννη Χρυσόστομο, το προφητικό στοιχείο της θριαμβικής εισόδου με πώλο όνου στα Ιεροσόλυμα, δηλώνει το ότι ο Θεός μέλλει να βρει ανάπαυση στα «ακάθαρτα» Έθνη23 . Έτσι η όνος είναι ο «ακάθαρτος» λαός, τον οποίο ο Χριστός καθάρισε. Η όνος ταυτίζεται στον Χρυσόστομο με τα Έθνη, ενώ ο πώλος με τον παλαιό Ισραήλ, ο οποίος ως άλλος λαγός, θα κατέληγε ακόλουθος της «χελώνας» την οποία υποτιμούσε. Η επίκληση της Προς Ρωμαίους, δείχνει να ισχυροποιεί την άποψή του24 . Οι απόστολοι έλυσαν τα υποζύγια (τα σύμβολα δηλαδή της σκλαβιάς), ενώ με την παράδοσή τους, διδακτική και μυστηριακή (τα ιμάτια τα οποία έστρωσαν επάνω στο ζώο), θα δρομολογούσαν τον ερχομό του Χριστού προς τα έθνη ως εκκλησιαστική μυστηριακή κεφαλή. Εντούτοις μπορεί η όνος, να μην είναι, απαραίτητα, τα Έθνη, αλλά ο καινός Ισραήλ. Στην Καινή Διαθήκη, δεν υπερέχουν οι Ιουδαίοι των Ελλήνων, ούτε οι Έλληνες των Βαρβάρων. Προ της μυστηριακής αναγέννησης, όλοι είναι αμύητοι. Πολύ εύστοχα ο Χρυσόστομος χαρακτηρίζει ως τύπο Εκκλησίας την όνο, ίσως όχι τυχαία θήλυ. Έχουμε να κάνουμε με εσχατολογική και όχι προχριστιανική ιερωσύνη25 . Μια ιερωσύνη χαρισματική η οποία διδάσκει, πως τα χαρίσματα του Θεού δεν είναι δεδομένα και τα οποία ανόητα πολλοί Ιουδαίοι ανήγαγαν σε αξιωματικά – γενετικά: ανά πάσα στιγμή μπορούσαν να αρθούν από τον Θεό26 . Θα ήταν παράλειψη, ασφαλώς, να μην παραθέσουμε στον Ζαχαρία, μια παρόμοιας σπουδαιότητας προφητεία του Ησαΐου. Σε αυτήν η Ιερουσαλήμ θα έχει καινό όνομα, σύμβολα βασιλείας, θα είναι δόξα Θεού, δεν θα είναι εγκαταλελειμμένη, αλλά οικουμένη. Θα κατοικούν οι υιοί Θεού27, θα αποτελεί κάλεσμα εθνών, όντας εντός ο αγιασμένος λαός του Θεού28 . Όπως και να έχουν τα παραπάνω, οι μαθητές κατενόησαν πολύ αργότερα την Βαϊοφόρο ως προφητική εκπλήρωση29 .

2.3. Η Πύλη της Εισόδου του Χριστού στα Ιεροσόλυμα:

Η είσοδος στα Ιεροσόλυμα, γινόταν από διάφορες και ονομαστές πύλες. Οι ευαγγελιστές δεν παραδίδουν το όνομα της, ωστόσο η σχετική παράδοση θεωρούσε πάντα την ανατολική Χρυσή Πύλη, ως αυτήν δια της οποίας ο Ιησούς εισήλθε στην ιερά πόλη.

Πρόκειται για ένα λογικό συμπέρασμα, αφού η εν λόγω Πύλη, όπως και το κλείσιμο αυτής, συνδέεται με συγκεκριμένη εσχατολογική προφητεία: «Καὶ ἤγαγέ με ἐπὶ τὴν πύλην τὴν βλέπουσαν κατὰ ἀνατολὰς καὶ ἐξήγαγέ με… καὶ εἶπε Κύριος πρός με· ἡ πύλη αὕτη κεκλεισμένη ἔσται, οὐκ ἀνοιχθήσεται, καὶ οὐδεὶς μὴ διέλθῃ δι᾿ αὐτῆς, ὅτι Κύριος ὁ Θεὸς Ἰσραὴλ εἰσελεύσεται δι᾿ αὐτῆς, καὶ ἔσται κεκλεισμένη» 30

Μετά το 629 και την επαναφορά εκ των Περσών του Τιμίου Σταυρού από τον Ηράκλειτο, η Χρυσή Πύλη έκλεισε. Άνοιγε, μόνο, κατά την ημέρα των Βαΐων, οπότε και διέρχονταν ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων. Γενικά το κλείσιμο της Πύλης έγινε πολύ πρώιμα από τον Ομάρ Χαττάπ, μετά το 637 και την άλωση των Ιεροσολύμων. Ασφαλώς ως πύλη αδιόδευτος η οποία οδηγεί στην εσχατολογική ανατολική λύτρωση (ας θυμηθούμε τον ανατολικό χριστιανικό ταφικό προσανατολισμό31), θεωρήθηκε η Θεοτόκος. Ευλογήθηκε ως Χώρα του Αχωρήτου, υπηρετώντας την θεία ενανθρώπιση32 . Το στρώσιμο της οδού με τα ατομικά ιμάτια ώστε να περάσει ο Χριστός33, δύναται να σχετισθεί ως μια χριστολογική αλληγορία της σωτηρίας34 .

Βαϊοφόρος, ψηφιδωτό, Μονή Δαφνίου, διακρίνεται η από «ανατολών» έλευση του Χριστού, δηλωτικό, ίσως, εσχατολογίας και της προς ανατολάς Χρυσής Πύλης των Ιεροσολύμων, 1080-1100 μ.Χ.

2.4. Βασικά στοιχεία της εικονογραφίας της Βαϊοφόρου:

Ας ειπωθούν λίγα πράγματα εδώ, για την εορτή και εικονογραφία της Βαϊοφόρου35. Η μεν εορτή απαντά το αργότερο προς το τέλος του 4 ου αιώνα και το «Οδοιπορικό» της Αιθερίας. Εκεί τελούνταν κατά την 11η εσπερινή ώρα (5 το απόγευμα) η ανάγνωση του Ευαγγελίου και άρχιζε θριαμβευτική πομπή η οποία εκκινούσε από το Όρος των Ελαιών και η οποία κατέληγε με πανηγυρικό Εσπερινό στο Μαρτύριο της Αναστάσεως36 .

Ανάλογα πρώιμη είναι και η εμφάνιση του θέματος. Το θέμα φιλοτεχνούνταν πιθανότατα από τον 3ο αιώνα και αναμφίβολα τον 4ο αιώνα. Ένα τέτοιο παράδειγμα εμφανίζεται σε σαρκοφάγο, η οποία σήμερα ανήκει στο Μουσείο του Βατικανού. Ο Χριστός, νέος και αγένειος, ο οποίος μάλλον προσλαμβάνει εικαστικά χαρακτηριστικά του θεοποιημένου Αλεξάνδρου, εισέρχεται θριαμβευτής επί της όνου. Ήδη σε αυτήν την παράσταση, έχουμε διαμορφωμένα τα βασικά και γνωστά έως σήμερα συνανήκοντα στοιχεία37 .

Σε μια άλλη περίπτωση, αυτή μιας σαρκοφάγου του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης, ανιχνεύουμε πιο έντονα την παρουσία των παίδων και νηπίων, τα οποία εις πείσμα των απίστων αινούν τον γενειοφόρο Χριστό38 .

Αγένειο ανιχνεύουμε τον Χριστό και σε άλλες ανάγλυφες παραστάσεις, όπως σε σαρκοφάγους του Βατικανού, των Συρακουσών, αλλά και αυτή του Junius Bassus, παράλληλα με το στοιχείο του στρωσίματος των ενδυμάτων.

Πολύ ενδιαφέρουσα είναι η περίπτωση του Ευαγγελίου του Rossano, όπου στη σχετική σελίδα η παράσταση απλώνεται εγκάρσια στο άνω τμήμα, ενώ χαμηλότερα το θέμα πλαισιώθηκε με την αναγραφή σχετικών προφητειών (Εικ. 1).

2.5. Η ορθή ομολογία του Χριστού ως ευχαριστιακή προϋπόθεση:

Η ρηχή πίστη των τότε Ιουδαίων κατά τον Χρυσόστομο, φαίνεται από το γεγονός ότι θαύμασαν μάλλον την μεγαλειώδη υποδοχή, παρά τα τόσα σημεία, των οποίων η φήμη περιέβαλε τον Χριστό. Μάλιστα είχε προηγηθεί η έγερση του Λαζάρου και ένας ευτελής λόγος της υποδοχής του Χριστού, ήταν για να δουν τον αναστηθέντα Λάζαρο 39 . Ασφαλώς και υπό ρωμαϊκή κατοχή, ο Ιησούς αντιμετωπίζονταν, εσφαλμένα, ως ένας κοσμικός Μεσσίας, ο οποίος θα αποκαθιστούσε το κοσμικό κράτος 40 . Η περιώνυμη χρήση βαΐων εκ φοινίκων, υποδηλώνει βιβλικά την δικαιοσύνη 41 , ενώ στον εθνικό χώρο ταυτίσθηκε με θριάμβους πολεμικούς, για τους οποίους υπήρχε προφητεία / χρησμός και γενικά με παραδόσεις ηλιολατρίας42 .

Ιδιαίτερα στον Λουκά, τονίσθηκε η ομολογία της θεότητας του Χριστού, είτε με τον ύμνο των Αποστόλων και την αντίδραση των Φαρισαίων, είτε με την αποστομωτική απάντηση του Χριστού43. Δεν είναι τυχαία η αναφορά στο θρήνο για την καταστροφή των Ιεροσολύμων44, ο οποίος μπορεί, βέβαια, να δώσει και πάλι ζεύξη με τον Ησαΐα45. Η ορθή ομολογία προς τον Χριστό, συνιστά ευχαριστιακή προϋπόθεση. Χαρακτηριστικό ως προς αυτό, είναι η επανάγνωση της σκληρής απόφασης του Δαυίδ, να τιμωρήσει και απαγορεύσει σε τυφλούς και χωλούς την είσοδο στον Οίκο του Κυρίου46 . Ας αναλογιστούμε εδώ τον Ματθαίο, και την ίαση των δύο τυφλών της Ιεριχούς, ελάχιστα πριν την Βαϊοφόρο47 . Ο καινός Δαυίδ, δεν θα επιτρέψει την λυτρωτική είσοδο στην Βασιλεία των Ουρανών, τον αληθινό Οίκο του Θεού, τυφλών στην πίστη, άκαρδων και χωλών κατά την σωτήρια οδό48 .