Μάχου ὑπέρ πίστεως καί πατρίδος

Η μάχη στο Δραγατσάνι, λιθογραφία, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη

Μάχου ὑπὲρ πίστεως καὶ πατρίδος

Η ὥρα ἦλθεν, ὦ Ἄνδρες Ἕλληνες! Πρὸ πολλοῦ οἱ λαοὶ τῆς Εὐρώπης, πολεμοῦντες ὑπὲρ τῶν ἰδίων Δικαιωμάτων καὶ ἐλευθερίας αὐτῶν, μᾶς ἐπροσκάλουν εἰς μίμησιν, αὐτοί, καίτοι ὁπωσοῦν ἐλεύθεροι, ἐπροσπάθησαν ὅλαις δυνάμεσι νὰ αὐξήσωσι τὴν ἐλευθερίαν, καὶ δι’ αὐτῆς πᾶσαν αὐτῶν τὴν Εὐδαιμονίαν.

Οἱ ἀδελφοί μας καὶ φίλοι εἶναι πανταχοῦ ἕτοιμοι, οἱ Σέρβοι, οἱ Σουλιῶται, καὶ ὅλη ἡ Ἤπειρος, ὁπλοφοροῦντες μᾶς περιμένωσιν· ἂς ἑνωθῶμεν λοιπὸν μὲ Ἐνθουσιασμόν! ἡ Πατρὶς μᾶς προσκαλεῖ!

Ἡ Εὐρώπη, προσηλώνουσα τοὺς ὀφθαλμούς της εἰς ἡμᾶς, ἀπορεῖ διὰ τὴν ἀκινησίαν μας, ἂς ἀντηχήσωσι λοιπὸν ὅλα τὰ Ὄρη τῆς Ελλάδος ἀπὸ τὸν Ἦχον τῆς πολεμικῆς μας Σάλπιγγος, καὶ αἱ κοιλάδες απὸ τὴν τρομερὰν κλαγγὴν τῶν Ἁρμάτων μας. Ἡ Εὐρώπη θέλει θαυμάση τὰς ἀνδραγαθίας μας, οἱ δὲ τύραννοι ἡμῶν τρέμοντες καὶ ὠχροί θέλουσι φύγει ἀπ’ ἐμπροσθέν μας.

Οἱ φωτισμένοι λαοὶ τῆς Εὐρώπης ἐνασχολοῦνται εἰς τὴν ἀποκατάστασιν τῆς ἰδίας εὐδαιμονίας· καὶ πλήρεις εὐγνωμοσύνης διὰ τὰς πρὸς αὐτοὺς τῶν Προπατόρων μας εὐεργεσίας, ἐπιθυμοῦσι τὴν ἐλευθερίαν τῆς Ἑλλάδος.

Ἡμεῖς, φαινόμενοι ἄξιοι τῆς προπατορικῆς ἀρετῆς καὶ τοῦ παρόντος αἰῶνος, εἴμεθα Εὔελπεις, νὰ ἐπιτύχωμεν τὴν ὑπεράσπισιν αὐτών καὶ βοήθειαν· πολλοὶ ἐκ τούτων φιλελεύθεροι θέλουσιν ἔλθη, διὰ νὰ συναγωνισθῶσι μὲ ημᾶς. Κινηθῆτε, ὦ φίλοι, καὶ θέλετε ἰδῆ μίαν Κραταιὰν δύναμιν νὰ υπερασπισθῇ τὰ δίκαιά μας! Θέλετε ἰδῆ καὶ ἐξ αὐτῶν τῶν ἐχθρῶν μας πολλούς, οἵτινες, παρακινούμενοι ἀπὸ τὴν δικαίαν μας αἰτίαν, νὰ στρέψωσι τὰ Νῶτα πρὸς τὸν ἐχθρὸν καὶ νὰ ἑνωθῶσι μὲ ἡμᾶς· ἂς παῤῥησιασθῶσι μὲ εἰλικρινὲς φρόνημα, ἡ Πατρίς θέλει τοὺς ἐγκολπωθῆ! Ποῖος λοιπὸν ἐμποδίζει τοὺς ἀνδρικούς σας Βραχίονας; ὁ ἄνανδρος ἐχθρός μας εἶναι ἀσθενὴς καὶ ἀδύνατος. Οἱ στρατηγοί μας ἔμπειροι καὶ ὅλοι οἱ ὁμογενεῖς γέμουσιν ἐνθουσιασμού! ἑνωθήτε λοιπόν, ὦ ἀνδρεῖοι καὶ μεγαλόψυχοι Ἕλληνες! ἂς σχηματισθῶσι φάλαγκες ἐθνικαί, ἂς ἐμφανισθῶσι Πατριωτικαὶ λεγεῶνες, καὶ θέλετε ἰδῆ τοὺς παλαιοὺς ἐκείνους Κολοσσοὺς τοῦ δεσποτισμοῦ νὰ πέσωσιν ἐξ ἰδίων, ἀπέναντι τῶν θριαμβευτικῶν μας Σημαίων! Εἰς τὴν φωνήν τῆς Σάλπιγκός μας ὅλα τὰ παράλια τοῦ Ἰωνίου καὶ Αἰγέου πελάγους θέλουσιν ἀντηχήση· τὰ Ἑλληνικὰ πλοῖα, τὰ ὁποῖα ἐν καιρῷ εἰρήνης ἤξεραν νὰ ἐμπορεύωνται, καὶ νὰ πολεμῶσι, θέλουσι σπείρη εἰς ὅλους τοὺς λιμένας τοῦ τυράννου μὲ τὸ πῦρ καὶ τὴν μάχαιραν, τὴν φρίκην καὶ τὸν θάνατον...

Ιερολοχίτες

Ποία ἑλληνικὴ ψυχὴ θέλει ἀδιαφορήση εἰς τὴν πρόσκλησιν τῆς Πατρίδος; Εἰς τὴν Ῥώμην ἕνας τοῦ Καίσαρος φίλος σείων τὴν αἱματομένην χλαμύδα τοῦ τυράννου ἐγείρει τὸν λαόν. Τί θέλετε κάμη Σεῖς ὦ Ἕλληνες, πρὸς τοὺς ὁποίους ἡ Πατρὶς γυμνὴ δεικνύει μὲν τὰς πληγάς της καὶ μὲ διακεκομμένην φωνὴν ἐπικαλεῖται τὴν βοήθειαν τῶν τέκνων της; Ἡ θεία πρόνοια, ὦ φίλοι Συμπατριῶται, εὐσπλαγχνισθεῖσα πλέον τὰς δυστυχίας μας ηὐδόκησεν οὕτω τὰ πράγματα, ὥστε μὲ μικρὸν κόπον θέλομεν απολαύση μὲ τὴν ἐλευθερίαν πᾶσαν εὐδαιμονίαν. Ἂν λοιπὸν ἀπὸ ἀξιόμεμπτον ἀβελτηρίαν ἀδιαφορήσωμεν, ὁ τύραννος γενόμενος ἀγριώτερος θέλει πολλαπλασιάση τὰ δεινά μας, καὶ θέλομεν καταντήση διὰ παντὸς τὸ δυστυχέστερον πάντων τῶν ἐθνῶν.

Στρέψατε τοὺς ὀφθαλμούς σας, ὦ Συμπατριῶται, καὶ ἴδετε τὴν ἐλεεινήν μας κατάστασιν! ἴδετε ἐδῶ τοὺς Ναοὺς καταπατημένους! ἐκεῖ τὰ τέκνα μας ἁρπαζόμενα διὰ χρῆσιν ἀναιδεστάτην τῆς ἀναιδοῦς φιληδονίας τῶν βαρβάρων τυράννων μας! τοὺς οἴκους μας γεγυμνωμένους, τοὺς ἀγρούς μας λεηλατισμένους καὶ ἡμᾶς αὐτούς ἐλεεινὰ ἀνδράποδα!

Εἶναι καιρὸς νὰ ἀποτινάξωμεν τὸν ἀφόρητον τοῦτον Ζυγόν, νὰ ἐλευθερώσωμεν τὴν Πατρίδα, νὰ κρημνίσωμεν ἀπὸ τὰ νέφη τὴν ἡμισέληνον νὰ ὑψώσωμεν τὸ σημεῖον, δι’ οὗ πάντοτε νικῶμεν! λέγω τὸν Σταυρόν, καὶ οὕτω νὰ ἐκδικήσωμεν τὴν Πατρίδα, καὶ τὴν Ὀρθόδοξον ἡμῶν Πίστιν ἀπὸ τὴν ὰσεβῆ τῶν ἀσεβῶν Καταφρόνησιν.

Μεταξὺ ἡμῶν εὐγενέστερος εἶναι, ὅστις ἀνδρειοτέρως ὑπερασπισθῆ τὰ δίκαια τῆς Πατρίδος, καὶ ὠφελιμοτέρως τὴν δουλεύση. Τὸ ἔθνος συναθροιζόμενον θέλει ἐκλέξη τοὺς Δημογέροντάς του, καὶ εἰς τὴν ὕψιστον ταύτην Βουλὴν θέλουσιν ὑπείκει ὅλαι μας αἱ πράξεις...

Ἂς κινηθῶμεν λοιπὸν μὲ ἕν κοινὸν φρόνιμα, οἱ πλούσιοι ἂς καταβάλωσιν μέρος τῆς ἰδίας περιουσίας, οἱ ἱεροὶ ποιμένες ἂς ἐμψυχώσωσι τὸν λαὸν μὲ τὸ ἴδιόν των παράδειγμα, καὶ οἱ πεπαιδευμένοι ἂς συμβουλεύσωσιν τα ωφέλιμα. Οἱ δὲ ἐν ξέναις αυλαῖς ὑπουργοῦντες στρατιωτικοὶ καὶ πολιτικοὶ ὁμογενείς, ἀποδίδοντες τὰς εὐχαριστίας εἰς ἣν ἕκαστος υπουργεῦ δύναμιν, ἂς ὁρμήσωσιν ὅλοι εἰς τὸ ἀνοιγόμενον ἤδη μέγα καὶ λαμπρὸν στάδιον, καὶ ἂς συνεισφέρωσιν εἰς τὴν πατρίδα τὸν χρεωστούμενον φόρον, καὶ ὡς γενναῖοι ἂς ἐνοπλισθῶμεν ὅλοι ἄνευ αναβολῆς καιροῦ μὲ τὸ ἀκαταμάχητον ὅπλον τῆς ἀνδρείας καὶ ὑπό-σχομαι ἐντὸς ὀλίγου τὴν νίκην καὶ μετ' αὐτὴν πᾶν ἀγαθόν. Ποῖοι μισθωτοὶ καὶ χαῦνοι δοῦλοι τολμοῦν να αντιπαραταχθώσιν ἀπέναντι λαοῦ, πολεμοῦντος ὑπὲρ τῆς ἰδίας ἀνεξαρτησίας; Μάρτυρες οἱ Ἡρωικοὶ ἀγῶνες τῶν προπατόρων μας· Μάρτυς ἡ Ἰσπανία, ἥτις πρώτη καὶ μόνη κατετρόπωσε τὰς ἀηττήτους φάλαγκας ἑνὸς τυράννου.

Το έμβλημα των Ιερολοχιτών

Μὲ τὴν Ἕνωσιν, ὦ Συμπολῖται, μὲ τὸ πρὸς τὴν ἱεράν Θρησκείαν Σέβας, μὲ τὴν πρὸς τοὺς Νόμους καὶ τοὺς Στρατηγοὺς ὑποταγήν, μὲ τὴν εὐτολμίαν καὶ σταθηρότητα, ἡ νίκη μας εἶναι βεβαία καὶ ἀναπόφευ-κτος, αὐτὴ θέλει στεφανώση μὲ δάφνας ἀειθαλεῖς τοὺς Ἡρωικούς ἀγῶνάς μας, αὐτὴ μὲ χαρακτῆρας ἀνεξαλείπτους θέλει χαράξη τὰ ὀνόματα ἡμῶν εἰς τὸν ναὸν τῆς ἀθανασίας, διὰ τὸ παράδειγμα τῶν ἐπερχομένων γενεῶν. Ἡ Πατρὶς θέλει ανταμείψη τα ευπειθή καὶ γνήσιά της τέκνα μὲ τὰ βραβεῖα τῆς δόξης καὶ τιμῆς· τὰ δὲ ἀπειθῆ καὶ κωφεύοντα εἰς τὴν τωρινήν της πρόσκλησιν, θέλει ἀποκηρύξη ὡς νόθα καὶ Ἀσιανὰ σπέρματα, καὶ θέλει παραδώση τὰ ὀνόματά των, ὡς ἄλλων προδότων, εἰς τὸν ἀναθεματισμὸν καὶ κατάραν τῶν μεταγενεστέρων.

Ἂς καλέσωμεν λοιπὸν ἐκ νέου, ὦ Ἀνδρεῖοι καὶ μεγαλόψυχοι Ἕλληνες, τὴν ἐλευθερίαν εἰς τὴν κλασικὴν γῆν τῆς Ἑλλάδος! Ἂς συγκροτήσωμεν μάχην μεταξὺ τοῦ Μαραθῶνος καὶ τῶν Θερμοπυλῶν! Ἂς πολεμήσωμεν εἰς τοὺς τάφους τῶν Πατέρων μας, οἱ ὁποῖοι, διὰ νὰ μᾶς αφήσωσιν ελευθέρους, ἐπολέμησαν καὶ ἀπέθανον ἐκεῖ! Τὸ αἷμα τῶν τυράννων εἶναι δεκτὸν εἰς τὴν σκιὰν τοῦ Επαμεινώνδου Θηβαίου, καὶ τοῦ Ἀθηναίου Θρασυβούλου, οἵτινες κατετρόπωσαν τοὺς τριάκοντα τυράννους, εἰς ἐκείνας τοῦ Ἁρμοδίου καὶ Αριστογείτωνος, οἱ ὁποῖοι συνέτριψαν τὸν Πεισιστρατικὸν ζυγόν, εἰς ἐκείνην τοῦ Τιμολέοντος, ὅστις ἀπεκατέστησε τὴν ἐλευθερίαν εἰς τὴν Κόρινθον καὶ τὰς Συρακούσας, μάλιστα εἰς ἐκείνας τοῦ Μιλτιάδου καὶ Θεμιστοκλέους, τοῦ Λεωνίδου καὶ τῶν τριακοσίων, οἵτινες κατέκοψαν τοσάκις τοὺς ἀναριθμήτους στρατοὺς τῶν βαρβάρων Περσῶν, τῶν ὁποίων τοὺς βαρβαροτέρους καὶ ἀνανδροτέρους ἀπογόνους πρόκειται εἰς ἡμᾶς σήμερον, μὲ πολλὰ μικρὸν κόπον, νὰ ἐξαφανίσωμεν ἐξ ὁλοκλήρου.

Το πρωτότυπο της ιστορικής προκήρυξης

Εἰς τὰ ὅπλα λοιπὸν, φίλοι, ἡ Πατρίς Μᾶς Προσκαλεῖ!

Ἀλέξανδρος Ὑψηλάντης

Τὴν 24ην Φεβρουαρίου 1821, Εἰς τὸ γενικὸν στρατόπεδον τοῦ Ἰασίου 

Προέλευση κειμένου: History of the Greek Nation vol. 12, p. 23 Athens: Ekdodiki Athinon, 1975 Το διαβάσαμε από el.wikisource.org

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης περνά τον Προύθο. Πίνακας του Π. Φον Ες. Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη.

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης στη Μολδοβλαχία

Στις 22 Φεβρουαρίου 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης με μια μικρή συνοδεία πέντε ατόμων πέρασε τον ποταμό Προύθο, το σύνορο μεταξύ της Ρωσίας και των παραδουνάβιων ηγεμονιών (Μολδαβία και Βλαχία) που ανήκαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. 

Στο έδαφος της Μολδαβίας τον υποδέχτηκε η φρουρά του ηγεμόνα Μιχαήλ Σούτσου και τον συνόδευσε έως το Ιάσιο. 

Εκεί εξέδωσε στις 24 Φεβρουαρίου την προκήρυξη Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος, η οποία θεωρείται η επίσημη κήρυξη της Επανάστασης. 

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης μαζί με άλλους επαναστάτες στην κεντρική πλατεία του Ιασίου, της πρωτεύουσας της τότε Μολδαβίας. Φανταστική παράσταση του V.Kaltzer, Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη

Δύο ημέρες αργότερα πραγματοποιήθηκε ιεροτελεστία κατά την οποία ευλογήθηκε η επαναστατική σημαία. 

Η σημαία είχε στη μια της όψη το φοίνικα, κεντρικό σύμβολο της Φιλικής Εταιρείας, και τη φράση Εκ της στάκτης μου αναγεννώμαι, ενώ από την άλλη τους ισαποστόλους Κωνσταντίνο και Ελένη, το σταυρό και τη φράση Εν τούτω νίκα. 

Στη διάρκεια της ολιγοήμερης παραμονής του στο Ιάσιο έγιναν και οι πρώτες προπαρασκευές για τη συγκέντρωση χρημάτων και τη συγκρότηση στρατού από βαλκάνιους εθελοντές που συνέρρεαν εκεί, ενώ εκδόθηκαν και άλλες επιστολές, ανάμεσά τους και εκείνη που απευθυνόταν στο Ρώσο αυτοκράτορα.

Από το Ιάσιο ο Υψηλάντης αναχώρησε την 1η Μαρτίου, διέσχισε τη Μολδαβία, πέρασε στη Βλαχία και προς τα τέλη του μήνα βρέθηκε έξω από το Βουκουρέστι, όπου βρίσκονταν ήδη τα ένοπλα σώματα του Γεωργάκη Ολύμπιου. Οι μικρές οθωμανικές φρουρές δεν ήταν δυνατό να εμποδίσουν την πορεία του. Παρόλα αυτά, τα προβλήματα είχαν αρχίσει να διαφαίνονται. 

Οι πολεμικές προετοιμασίες ήταν ανεπαρκείς. O στρατός συγκροτούνταν καθοδόν ανάλογα με την προσέλευση των εθελοντών, ενώ πολλοί ήταν άοπλοι ή πλημμελώς οπλισμένοι. Οι ομογενείς των περιοχών αυτών φαίνονταν διστακτικοί στην πλειονότητά τους στο να βοηθήσουν ενεργά και ουσιαστικά, ενώ και οι ντόπιοι πληθυσμοί ήταν μάλλον εχθρικοί, σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας των αρπαγών και των λεηλασιών που υφίσταντο από τμήματα του στρατού του Υψηλάντη.

Θεόδωρος Βλαδιμηρέσκου 

 Επιπρόσθετα, είχε διαφανεί ότι δεν υπήρχε ελπίδα επανάστασης των Σέρβων, η επικοινωνία με τον Αλή-πασά δεν είχε καταστεί δυνατή και μόνο ο Βλαδιμιρέσκου, επικεφαλής αγροτικού κινήματος στη Βλαχία που επίσης κατευθυνόταν την ίδια εποχή προς το Βουκουρέστι, θα μπορούσε να καταστεί σύμμαχος.

Στα τέλη Μαρτίου η προοπτική μιας θετικής κατάληξης αδυνατούσε ακόμη περισσότερο μετά τον αφορισμό του Υψηλάντη από τον Πατριάρχη και ιδίως μετά την καταδίκη της επανάστασης από τον αυτοκράτορα της Ρωσίας, ο οποίος θα επέτρεπε την είσοδο οθωμανικών στρατευμάτων στις ηγεμονίες. 

Πράγματι, πολυάριθμα οθωμανικά στρατεύματα συγκεντρώθηκαν μέχρι τα τέλη Απριλίου και ήταν έτοιμα να αντιμετωπίσουν το στρατό του Υψηλάντη. Την ίδια εποχή ο Βλαδιμιρέσκου διατηρούσε επικοινωνία και με τους Οθωμανούς και ενδιαφερόταν περισσότερο να διαπραγματευτεί παρά να συγκρουστεί μαζί τους. 

Ο Τσάρος Νικόλαος

Στη Μολδαβία πάλι οι τοπικοί άρχοντες (βογιάροι), όταν είδαν ότι πίσω από το κίνημα του Υψηλάντη δε βρισκόταν η Ρωσία, εκδηλώθηκαν πλέον ανοιχτά εναντίον του και ζήτησαν από τους Οθωμανούς τη συμβολή τους, εξέλιξη που ανάγκασε το Μιχαήλ Σούτσο και πολλούς άλλους ομογενείς να καταφύγουν στη γειτονική Βεσσαραβία.

Πηγή: ime.gr

Φωτογραφίες και επιπλέον στοιχεία από

H ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΑΡΧΙΖΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΟΛΔΟΒΛΑΧΙΑ    digitalzoot.weebly.com

Η αιχμαλωσία του Αλέξανδρου Υψηλάντη στην Αυστρία   argolikivivliothiki.gr

22-24 Φεβρουαρίου 1821 – Η έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης    onlarissa.gr

Σχετικά video με τον Αλέξανδρο Υψηλάντη από το  tvopen.gr

ΚΥΡΙΑΚΗ 21 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2021

ΙΣΤ’ ΚΥΡΙΑΚΗ ΛΟΥΚΑ: ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ

Ἐκ τοῦ κατά Λουκᾶν  Κεφ. 18: 10-14

Εἶπεν ὁ Κύριος τήν παραβολήν ταύτην·

Ἂνθρωποι δύο ἀνέβησαν εἰς τὸ ἱερὸν προσεύξασθαι·

ὁ εἷς Φαρισαῖος, καὶ ὁ ἕτερος Τελώνης.

Ὁ Φαρισαῖος σταθεὶς πρὸς ἑαυτὸν ταῦτα προσηύχετο·

Ὁ Θεός εὐχαριστῶ σοι, ὅτι οὐκ εἰμὶ ὥσπερ οἱ λοιποὶ τῶν ἀνθρώπων, ἅρπαγες, ἄδικοι, μοιχοί, ἢ καὶ ὡς οὗτος ὁ Τελώνης.

Νηστεύω δὶς τοῦ Σαββάτου, ἀποδεκατῶ πάντα ὅσα κτῶμαι.

 Καὶ ὁ Τελώνης μακρόθεν ἑστὼς, οὐκ ἤθελεν οὐδὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς τὸν οὐρανὸν ἐπᾶραι, ἀλλ᾿ ἔτυπτεν εἰς τὸ στῆθος αὐτοῦ λέγων·

Ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ.

Λέγω ὑμῖν, κατέβη οὗτος δεδικαιωμένος εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ, ἢ ἐκεῖνος.

Ὅτι πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν. ταπεινωθήσεται·

ὁ δὲ ταπεινῶν ἑαυτὸν, ὑψωθήσεται.

Τὸ Εὐαγγέλιον ἀπό christopherklitou.com

Κυριάκη Τελώνου και Φαρισαίου (Αρχή Τριωδίου)

Τριώδιο

Τριώδιο ονομάζεται το Λειτουργικό Βιβλίο της Εκκλησίας μας το οποίο περιλαμβάνει τους Ύμνους των Κυριακών, από την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου μέχρι και το Μεγάλο Σάββατο πριν την Τελετή της Αναστάσεως. Ονομάζεται έτσι διότι οι περισσότεροι Κανόνες του Όρθρου (πρωινή Ακολουθία) περιέχουν τρείς Ωδές ενώ συνήθως περιέχουν εννέα Ωδές - την 8η και την 9η πάντοτε, ύστερα δε διαδοχικά μία από τις πέντε πρώτες.

Το Τριώδιο τοποθετείται στα Αναλόγια των Ναών μας στον Εσπερινό του Σαββάτου της Κυριακής του Τελώνου και του Φαρισαίου αφού πρώτα ο Πρωτοψάλτης το παραλάβει από την Εικόνα του Χριστού και το ασπασθεί. Έτσι ανοίγει το Τριώδιο, περίοδος η οποία διαιρείται σε τρείς μικρότερες, δηλ. Κυριακή Τελώνου και Φαρισαίου μέχρι Κυριακή της Τυροφάγου, Καθαρά Δευτέρα μέχρι το Σάββατο Του Λαζάρου και Κυριακή των Βαίων το βράδυ μέχρι το Μεγάλο Σάββατο πριν την Ανάσταση. Παλαιότερα στην περίοδο του τριωδίου συμπεριλαμβάνονταν και η περίοδος από την Κυριακή του Πάσχα μέχρι την Κυριακή των αγίων πάντων. Αργότερα όμως οι ιερές ακολουθίες της περιόδου αυτής περιελήφθησαν σε ιδιαίτερο λειτουργικό βιβλίο το «Πεντηκοστάριο».

Για την διαμόρφωση του Τριωδίου, όπως το έχει στη χρήση της σήμερα η εκκλησία μας, έπαιξαν ρόλο όλες οι χριστιανικές γενεές από τον 5ο μέχρι τον 15ο αιώνα μ.Χ. (Το πρώτο έντυπο του Τριωδίου εξεδόθη το 1522 μ.Χ. στην Βενετία). Το γεγονός αυτό αποδεικνύεται από τις ασματικές ακολουθίες των εορτών του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά (Β' Κυριακή των Νηστειών), του Οσίου Ιωάννου της Κλίμακος (Δ' Κυριακή των Νηστειών), κ.α. Αποδεικνύεται επίσης από την εισαγωγή του επιτάφιου θρήνου, εγκωμίων, δηλαδή που ψάλλονται στον Επιτάφιο, και από την εισαγωγή των συναξαρίων του Νικηφόρου Καλλίστου του Ξανθόπουλου. Στην διαμόρφωση των ασματικού κύκλου του τριωδίου συνέβαλαν επίσης και διάσημοι υμνογράφοι και μελωδοί της εκκλησίας μας, όπως ο Ρωμανός ο Μελωδός και ο Ιωάννης Δαμασκηνός.

Το τριώδιο περισσότερο από όλα τα εκκλησιαστικά βιβλία που περιέχουν ιερές ακολουθίες οδηγεί τις ψυχές των πιστών τέκνων της ορθοδόξου εκκλησίας στην περισυλλογή και στην κατάνυξη. Για τον λόγο αυτό ονομάζεται και κατανυκτικό τριώδιο. Με τον κύκλο των εορτών του τριωδίου ανανεώνονται τα βιώματα της νηστείας, της εγκράτειας, της μετάνοιας, και της χαρμολύπης.

Οι Κυριακές του Τριωδίου είναι οι εξής:
1. Τελώνου και Φαρισαίου
2. Ασώτου
3. Απόκρεω
4. Τυροφάγου

Η πρώτη εβδομάδα, που τελειώνει την Κυριακή του Ασώτου, λέγεται και Προφωνή ή Προφωνέσιμη, επειδή παλιά προφωνούσαν, δηλαδή διαλαλούσαν ότι άρχιζαν οι αποκριές. Η εβδομάδα αυτή λέγεται και αμόλυτη ή απόλυτη, επειδή τότε οι ψυχές των πεθαμένων βγαίνουν στον Πάνω Κόσμο.

Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται Κρεατινή ή της Κρεοφάγου ή Ολόκριγια, επειδή έτρωγαν κρέας και δεν νηστεύουν Τετάρτη και Παρασκευή. Η Κυριακή της εβδομάδας αυτής, η Κυριακή της Απόκρεω, ονομάστηκε έτσι γιατί ήταν η τελευταία μέρα της κρεοφαγίας (από + κρέας) όλης της περιόδου του Τριωδίου.

Η τρίτη εβδομάδα λέγεται Τυρινή ή της Τυροφάγου, επειδή έτρωγαν γαλακτοκομικά προϊόντα. Από τη Δευτέρα, μια εβδομάδα πριν την Καθαρή Δευτέρα, άρχιζε η αποχή από το κρέας και επιβαλλόταν η χρήση τυριού και γαλακτερών σαν ενδιάμεση άσκηση μεταξύ κρεοφαγίας και νηστείας.

Τελώνη και του Φαρισαίου

Η πρώτη Κυριακή του Τριωδίου είναι αφιερωμένη στην διδακτική παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου, την οποία ο Κύριος διηγήθηκε, προκειμένου να διδάξει την αρετή της ταπεινώσεως και να στηλιτεύσει την έπαρση.

Ο ευαγγελιστής Λουκάς, με τρόπο λιτό, αλλά σαφέστατο, διέσωσε την παραβολή αυτή ως εξής:

«Εἶπε δὲ καὶ πρός τινας τοὺς πεποιθότας ἐφ᾿ ἑαυτοῖς ὅτι εἰσὶ δίκαιοι, καὶ ἐξουθενοῦντας τοὺς λοιπούς, τὴν παραβολὴν ταύτην· ἄνθρωποι δύο ἀνέβησαν εἰς τὸ ἱερὸν προσεύξασθαι, ὁ εἷς Φαρισαῖος καὶ ὁ ἕτερος τελώνης. ὁ Φαρισαῖος σταθεὶς πρὸς ἑαυτὸν ταῦτα προσηύχετο· ὁ Θεός, εὐχαριστῶ σοι ὅτι οὐκ εἰμὶ ὥσπερ οἱ λοιποὶ τῶν ἀνθρώπων, ἅρπαγες, ἄδικοι, μοιχοί, ἢ καὶ ὡς οὗτος ὁ τελώνης· νηστεύω δὶς τοῦ σαββάτου, ἀποδεκατῶ πάντα ὅσα κτῶμαι. Καὶ ὁ τελώνης μακρόθεν ἑστὼς οὐκ ἤθελεν οὐδὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς τὸν οὐρανὸν ἐπᾶραι, ἀλλ᾿ ἔτυπτεν εἰς τὸ στῆθος αὐτοῦ λέγων· ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ. Λέγω ὑμῖν, κατέβη οὗτος δεδικαιωμένος εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ ἢ γὰρ ἐκεῖνος· ὅτι πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται, ὁ δὲ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται». (Λουκ.18,10-14).

Η τάξη των Φαρισαίων εκπροσωπούσε την υποκρισία και την εγωιστική αυτάρκεια και έπαρση. Τα μέλη της απόλυτα αποκομμένα από την υπόλοιπη ιουδαϊκή κοινωνία, αποτελούσαν, λαθεμένα, το μέτρο σύγκρισης της ευσέβειας και της ηθικής για τους Ιουδαίους. Αντίθετα οι τελώνες ήταν η προσωποποίηση της αδικίας και της αμαρτωλότητας . Ως φοροεισπράκτορες των κατακτητών Ρωμαίων διέπρατταν αδικίες, κλοπές, εκβιασμούς, τοκογλυφίες και άλλες ειδεχθείς ανομίες και γι' αυτό τους μισούσε δικαιολογημένα ο λαός. Δύο αντίθετοι τύποι της κοινωνίας, οι οποίοι εκπροσωπούσαν τις δύο αυτές τάξεις, ανέβηκαν στο ναό να προσευχηθούν. Ο πρώτος ο νομιζόμενος ευσεβής, έχοντας την αυτάρκεια της δήθεν ευσέβειάς του ως δεδομένη, στάθηκε με έπαρση μπροστά στο Θεό και άρχισε να απαριθμεί τις αρετές του, οι οποίες ήταν πραγματικές. Τις εξέθετε προκλητικότατα εις τρόπον ώστε απαιτούσε από το Θεό να τον επιβραβεύσει γι' αυτές. Για να εξαναγκάσει το Θεό έκανε και αήθη σύγκρισή του με άλλους ανθρώπους και ιδιαίτερα με τον συμπροσευχόμενό του τελώνη.

Αντίθετα ο όντως αμαρτωλός τελώνης συναισθάνεται τη δεινή του κατάσταση και με συντριβή και ταπείνωση ζητεί το έλεος του Θεού. Αυτή η μετάνοιά του τον δικαιώνει μπροστά στο Θεό. Γίνεται δεκτή η προσευχή του, σε αντίθεση με τον υποκριτή Φαρισαίο, ο οποίος όχι μόνο δεν έγινε δεκτή η προσευχή του, αλλά σώρευσε στον εαυτό του περισσότερο κρίμα, εξαιτίας της εγωπάθειάς του.

Οι Πατέρες της Εκκλησίας μας όρισαν να είναι αφιερωμένη η πρώτη Κυριακή του Τριωδίου στη διδακτική αυτή παραβολή του Κυρίου για να συνειδητοποιήσουν οι πιστοί πως η υπερηφάνεια είναι η αγιάτρευτη ρίζα του κακού στον άνθρωπο, η οποία τον κρατά μακριά από την αγιαστική χάρη του Θεού και πως η ταπείνωση είναι το σωτήριο αντίδοτο της καταστροφικής πορείας, που οδηγεί τον άνθρωπο η εγωπάθεια.

Το διαβάσαμε στο saint.gr

Ολόκληρο το βιβλίο του Τριωδίου (526 σελίδες), από το οποίο πήρε το όνομά της όλη αυτή η περίοδος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.
Πρόκειται για την πρωτότυπη έκδοση του Τριωδίου που έγινε το 1839 στην Βενετία και περιέχει «άπασαν την ακολουθίαν της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, από της Κυριακής του Τελώνου και του Φαρισαίου μέχρι του Αγίου και Μεγάλου Σαββάτου»!..

ΟΔΗΓΙΕΣ ΚΑΤΕΒΑΣΜΑΤΟΣ: Μπείτε εδώ: uploadmb.com και πατήστε Download File. Διώξτε την διαφήμιση που θα εμφανισθεί και ξαναπατήστε click here to download the file now. Το αρχείο pdf θα κατέβει ολόκληρο, μέσα σε μερικά δευτερόλεπτα  Πηγή: stoxos.gr

η Επανάσταση του Ολύμπου του 1878

19 Φεβρουαρίου 1878 : κηρύσσεται η Επανάσταση του Ολύμπου

Έλληνες επαναστάτες της Μακεδονίας το 1878, μεταξύ αυτών ο επίσκοπος Κίτρους Νικόλαος, ο πρόεδρος της προσωρινής κυβέρνησης Ε. Κοροβάγγος, ο Κ. Φαρμάκης, ο Ν. Αξελός και ο Χαραλ. Λελούδας.

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΟΥ ΤΟΥ 1878

Μακραίωνη είναι η ιστορία της παρολύμπιας περιοχής, σταθμός και κορύφωση όμως, αποτελεί η Επανάσταση του Ολύμπου του 1878.

Κατά το διάστημα από το 1875 έως το 1880, αναβρασμός επικρατεί στην περιοχή των Βαλκανίων. Η εξέγερση στη Βοσνία Ερζεγοβίνη και την Βουλγαρία, και η κήρυξη του σερβοτουρκικού πολέμου προκαλούν την ανησυχία του ελληνισμού της Μακεδονίας και της Θράκης. Τον Απρίλιο του 1877 η Ρωσία κηρύσσει τον πόλεμο κατά της Τουρκίας δείχνοντας ενδιαφέρον για το σλαβικό στοιχείο και την εθνική χειραφέτηση των Βουλγάρων. Το ενδιαφέρον των Ρώσων για τους Βούλγαρους εξυπηρετούσε και τους πολιτικούς τους σκοπούς δηλαδή, την κάθοδο στο Αιγαίο και την Μεσόγειο.

Μέσα σ´ αυτό το κλίμα η ελληνική κυβέρνηση αφήνει τη φανερή υποστήριξη και διαχείριση των κινημάτων στις επαρχίες και τη Κρήτη σε ιδιώτες, στην Κεντρική Επιτροπή των σωματείων «Εθνική Άμυνα» και «Αδελφότης».

Η Μακεδονική Επιτροπή που συστήθηκε στα πλαίσια της Κεντρικής Επιτροπής με την παρότρυνση της κυβέρνησης συγκροτεί εκστρατευτικό σώμα 500 εθελοντών με καταγωγή από τη Μακεδονία,  με αρχηγό τον Κοσμά Δουμπιώτη, λοχαγό και βοηθούς τους οπλαρχηγούς Γ. Τζαχείλα, Μ. Αποστολίδη, Μ. Τζίμα, Ν. Βλαχάβα, Τόλιο και Γιάννη Λάζο. 

Από την Αττική αναχωρούν τα ατμόπλοια  « Ύδρα» και «Βυζάντιο»,  που μεταφέρουν το επαναστατικό σώμα με πολλά πολεμοφόδια. Το σώμα αποβιβάζεται τη νύχτα 15 προς 16 Φεβρουαρίου 1878 στην Πλάκα Λιτοχώρου, όπου ειδοποιημένοι οι Λιτοχωρίτες τους περιμέναν. Πρώτοι τους υποδέχθηκαν οι ψαράδες Βασίλειος Λαλούμης και Δημήτριος Κυπαρισσάς. Κατόπιν Λιτοχωρίτες μετέφεραν και αποθήκευσαν τα όπλα και τα πολεμοφόδια στο μετόχι της μονής του Αγίου Διονυσίου στην θέση Σκάλα.

Πίνακας του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα στη Θεσσαλονίκη, όπου απεικονίζονται Έλληνες επαναστάτες κατά την είσοδό τους στο Λιτόχωρο

Κάτω από το επαναστατικό λάβαρο του Δουμπιώτη τάχθηκαν αμέσως οι οπλαρχηγοί του Ολύμπου και των Πιερίων Βαγγέλης Χοστέβας, Παναγιώτης Καλογήρου, Δημήτριος Γκατζάρας, Γεώργιος Νταβέλης, Ηλίας Ζαρκάδας, Κώνστας Κυριακόπουλος, Τσέλιος Τρομπάκης και άλλοι

Εν τω μεταξύ ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος λήγει με την ήττα της Τουρκίας.  Η Ρωσία επιβάλλει την υπογραφή της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου με την οποία  δημιουργείτο η Μεγάλη Βουλγαρία, εις βάρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όμως στην πράξη πάνω σε πληθυσμούς και σε εδάφη ελληνικά, μέχρι τον Αλιάκμονα ποταμό και τον Όλυμπο, περίπου σε ολόκληρη τη Μακεδονία, αλλά και Θράκη, εκτός της περιοχής Αλεξανδρούπολης.

Οι συνομολογήσαντες τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, από αριστερά: Σαντουλάχ πασάς, Σαφβέτ πασάς, Νικολάι Ιγνάτιεφ που υπογράφει και ο βοηθός διπλωμάτης Νεντίλοφ.

Την ίδια μέρα που υπογραφόταν η συνθήκη του Αγίου Στεφάνου,  στις 19 Φεβρουαρίου 1878 οι αντιπρόσωποι των γειτονικών χωριών καταφτάνουν  στο Λιτόχωρο, εκλέγουν και σχηματίζουν την ιστορική Προσωρινή Επαναστατική Κυβέρνηση της Μακεδονίας – με πρόεδρο τον Λιτοχωρινό πρόκριτο Ευάγγελο Κοροβάγκο.

Το πρώτο από τα έργα της προσωρινής κυβέρνησης ήταν η σύνταξη διακήρυξης που απευθυνόταν προς τις κυβερνήσεις των Μεγάλων Δυνάμεων. Με το έγγραφο αυτό η επαναστατημένοι Μακεδόνες κήρυσσαν «την ένωσιν  της Μακεδονίας μετά της μητρός Ελλάδας» και ζητούσαν από την Ευρώπη να υποστηρίξει το δίκαιο αγώνα τους και να προστατέψει τα γυναικόπαιδα από την τουρκική θηριωδία. Και η διακήρυξη καταλήγει :

 «Διά τούτο ηναγκάσθημεν να καταφύγωμεν εις τα όπλα, ίνα αποθάνωμεν τουλάχιστον ως άνθρωποι και Έλληνες, εάν δεν μας επιτραπή να ζήσωμεν ως άνθρωποι λογικοί και ελεύθεροι».

Την διακήρυξη υπογράφουν τα μέλη της κυβέρνησης και οι αντιπρόσωποι των χωριών «Σκοτίνης, Παντελεήμονος, Πούρλιας, Αιγάνης, Πυργετού, Ραψάνης , Κρανιάς, Οζηρού, Σκαμνιών, Βολιανών, Καρυάς, Σέλλας, Κοκκινοπλού, Λιβαδίου, Αγίου Δημητρίου, Βροντούς, Κουντουριώτισσας, Μαλαθριάς, Καρίτσης, Στυπίου, Ζιάζιακου, Καρυών, Μηλέας, Μόρνας, Δράνιτσας, Κουλουκουρίου, Βελβενδού, Καταφυγίου». Στην κυβέρνηση συμπεριελήφθη σε λίγο και ο επίσκοπος Κίτρους Νικόλαος Λούσης, φλογερός πατριώτης και ικανότατος ιεράρχης.

Από τις πρώτες μέρες της επανάστασης και σε σύντομο χρονικό διάστημα όλα τα χωριά του Ολύμπου και των Πιερίων από την Ραψάνη ως το Βελβενδό είχαν περιέλθει στα χέρια των επαναστατών. Μόνο η Κατερίνη παρέμενε υπό τον έλεγχο των Τούρκων.

Στον Κολινδρό στις 22 Φεβρουαρίου ο επίσκοπος Κίτρους Νικόλαος περιστοιχιζόμενος από τους αρχηγούς Βαγγέλη Χοστέβα, Παύλο Πατραλέξη και τους άντρες τους ύψωσε επίσημα την σημαία της επανάστασης. Μερικές μέρες μετά πυρπόλησε το επισκοπικό μέγαρο και αποχώρησε από τον Κολινδρό σε πιο οχυρή θέση,  στη Μονή των Αγίων Πάντων.

Στο μεταξύ τουρκικές δυνάμεις συγκεντρώθηκαν στην Κατερίνη υπό την ηγεσία του Ασάφ πασά που ήρθε από το Κόσοβο. Ο Ασάφ πασάς αρχικά κινήθηκε προς το Λιμπάνοβο (Αιγίνιο) και κατέλαβε τον Κολινδρό στις 28 Φεβρουαρίου. Στη συνέχεια στις 3 Μαρτίου με πέντε τάγματα τακτικού στρατού και δύο τηλεβόλα επιτίθεται κατά του Λιτοχώρου. Αμέσως εξουδετερώνει την μικρή φρουρά που αποτελούνταν από τον επιλοχία Ρεΐζη, 13 εθελοντές και 200 ντόπιους που για πρώτη φορά πήραν όπλο στα χέρια τους.

Λεηλατεί και λαφυραγωγεί τα σπίτια γκρεμίζει διά τηλεβόλου το καμπαναριό και την σκέπη του Αγίου Δημητρίου και πυρπολεί τα 280 από τα 500 σπίτια του χωριού και εννέα εκκλησίες. Κάποιοι εναπομείναντες άρρωστοι κατακρεουργήθηκαν, γυναίκες βιάστηκαν, γέροντες κάηκαν, ναοί μετατράπηκαν σε στάβλους. Αιγοπρόβατα, βόδια και μεγάλες ποσότητες καλαμποκιού από το Βαρικό αρπάχτηκαν και πουλήθηκαν στην αγορά της Κατερίνης. 

Τα γυναικόπαιδα κατόρθωσαν να σωθούν, άλλα στα γύρω δάση και άλλα στο μοναστήρι του Αγίου Διονυσίου,  όπου κατέφυγαν και τα γυναικόπαιδα «των πέριξ χωριών υπέρ τας εικοσακιχιλίας ψυχάς μετά της τιμιοτέρας κινητής περιουσίας αυτών».

Ο Ασάφ πασάς στη συνέχεια καταλαμβάνει και την αποθήκη των πολεμοφοδίων στο μετόχι της μονής στην Σκάλα και προσκαλεί αυτούς που κατέφυγαν με τις οικογένειές τους στο μοναστήρι να επιστρέψουν, απειλώντας με επίθεση και βομβαρδισμό. Οι ταλαιπωρημένοι και δυστυχείς Λιτοχωρίτες «εν υπαίθρω και ανά τα όρη πλανώμενοι» άστεγοι , άσιτοι, άμοιροι, αποφάσισαν να επιστρέψουν. Αφού πρώτα έστειλαν τον Γαργαλιά με λευκή σημαία στον πασά,  λέγοντας «ράι», κατέβηκαν και πέρασαν όλοι κάτω από τα σπαθιά των τούρκων στην «Κατεβάστρα» και προσκύνησαν τον Ασάφ Πασά μπροστά στο σπίτι του Ευαγγελίδη.

Τακτοποιήθηκαν, όπως όπως, στα λίγα σπίτια, που διασώθηκαν. Δυστυχώς όμως επακολούθησαν και πάλι βαναυσότητες και βιασμοί. Μετά από 15 μέρες οι Λιτοχωρίτες μεταφέρθηκαν ρακένδυτοι και νηστικοί με πλοία στην Θεσσαλονίκη. Οι πρόσφυγες, όσοι δεν είχαν συγγενείς στη Θεσσαλονίκη εγκαταστάθηκαν στο ελληνικό νοσοκομείο, στην μητρόπολη, στα μετόχια,  στα χάνια, στους αλευρόμυλους, και στις εξοχικές κατοικίες των πλουσίων Ελλήνων, στην συνοικία των Πύργων. 

Ο πρόξενος της Ελλάδας στη Θεσσαλονίκη Κωνσταντίνος Βατικιώτης και ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης συνέστησαν επιτροπές που διενεργούσαν εράνους μεταξύ των Ελλήνων για την ανακούφιση των προσφύγων. Πολλοί από αυτούς τους Λιτοχωρίτες έμειναν μόνιμα, αφομοιώθηκαν με τους Θεσσαλονικείς, και αποτέλεσαν τον πυρήνα της παροικίας των «εν Θεσσαλονίκη Λιτοχωριτών»

.

Στις 19 Απριλίου 1878 με τη διαμεσολάβηση Άγγλων διπλωματών συμφωνήθηκε στο Λουτρό Καρδίτσας (επίκεντρο της θεσσαλικής εξέγερσης) η κατάπαυση του πυρός από τα επαναστατικά σώματα που δρούσαν στη Θεσσαλία και τη Μακεδονία με την υπόσχεση γενικής αμνηστίας από την πλευρά της Τουρκίας και με την υπόσχεση ότι θα ληφθούν υπ’ όψιν οι αγώνες και ότι οι Ελληνικοί πόθοι θα προστατευθούν στο συνέδριο του Βερολίνου τον Ιούνιο του 1878. 

Οι επαναστάτες του Ολύμπου, αφού πέρασαν τα σύνορα, άλλοι με πλοία και άλλοι πεζοπορώντας,  μετέβησαν στον Πειραιά και στην Αθήνα (Μάιος 1878). Το υπόλοιπο διάστημα του 1878 τα χωριά που επαναστάτησαν υπέφεραν από τις ληστείες που διέπρατταν τα διάφορα σώματα Κιρκασίων και Τουρκαλβανών, αλλά και τακτικών ή άτακτων τουρκικών στρατευμάτων. Βιαιοπραγίες,  φυλακίσεις, λεηλασίες αρπαγές και φόνοι αθώων ακολούθησαν.

Έτσι τελείωσε η Επανάσταση του Ολύμπου το 1878 και τα αποτελέσματα της στο στρατιωτικό τομέα δεν παρουσιάζουν επιτεύγματα. Διπλωματικά όμως,  ενίσχυσε πολύ την θέση της Ελλάδας στο Συνέδριο του Βερολίνου, που αναθεώρησε τους όρους της συνθήκης του Αγίου Στεφάνου, περιόρισε δηλαδή την Βουλγαρία στα φυσικά της σύνορα και απέδωσε στην Ελλάδα 3 χρόνια μετά, την Θεσσαλία και μέρος της Ηπείρου.

Παρά την κατάληξή της,  η Επανάσταση του Ολύμπου κράτησε  ζωντανό το επαναστατικό φρόνημα της Μακεδονίας και έθεσε τις βάσεις για τον Μακεδονικό Αγώνα των αρχών του 20ού αιώνα.

Το διαβάσαμε στην επίσημη ιστοσελίδα του Δήμου Δίου - Ολύμπου dion-olympos.gr

Διαβάστε ακόμα:

Αφιέρωμα στην Επανάσταση του Ολύμπου του 1878 dion-olympos.gr/1878-2021

Η επανάσταση του Ολύμπου και η ακύρωση της συνθήκης του Αγίου Στεφάνου (1878)   euxh.gr

Η Επανάσταση του Ολύμπου (1878) και η ακύρωση της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου   roykoymoykoy.blogspot

Επανάσταση του Λιτοχώρου  el.wikipedia.org

Το Αλφαβητάριο της Επανάστασης του Ολύμπου.

Διαδικτυακό project του ΓΕΛ Λιτοχώρου στην Επέτειο της Επανάστασης (2019)    lyk-litoch.pie.sch.gr

Βιβλίο:

Νίκου Χρ. Κάκαλου
Το Λιτόχωρο κατά την Επανάσταση του 1878 και ο Ευάγγελος Κοροβάγκος (e-book)   yumpu.com

Το Έθνος δεν συζήτησε ούτε διαπραγματεύτηκε την ελευθερία του

Εκκλησία Κύπρου για τα 200 χρόνια από το 1821: Το Έθνος δεν συζήτησε ούτε διαπραγματεύτηκε την ελευθερία του

Τη διακήρυξή της για τη συμπλήρωση φέτος 200 ετών από την Επανάσταση του 1821 εξέδωσε η Εκκλησία της Κύπρου στην πρώτη τακτική της συνεδρία για το 2021.

200 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ 1821

Η αποτίμηση του αγώνα και το δικό μας χρέος

Υπάρχουν επέτειοι που, παρόλο ότι πέρασαν αιώνες πολλοί από τότε που έκαναν την εμφάνισή τους στην Ιστορία, εξακολουθούν να κάνουν την καρδιά μας να αιμορραγεί. Τέτοια είναι π.χ. η επέτειος της άλωσης της Κωνσταντινούπολης και η επέτειος της εισβολής της Τουρκίας στην Κύπρο. Υπάρχουν άλλες που, για τη σημερινή δύσκολη εποχή, έχουν χάσει πια το νόημά τους. Υπάρχουν όμως κάποιες που ανασταίνουν μέσα μας ένα πρωτοφανέρωτο μεγαλείο, μιαν περηφάνια εθνική, πρωτόγνωρη και δυσκολοπερίγραπτη, γιατί είναι επέτειοι που αισθάνεσαι ότι το έθνος σου έκαμε το χρέος του. Τέτοια μοναδική επέτειος είναι για μας η 25η Μαρτίου 1821. Αιώνες πολλοί προετοίμαζαν την ημέρα αυτή. Υπήρξε γέννημα μακράς προπαρασκευής, σταθερής προσήλωσης στην υψηλή κληρονομιά της φυλής, αφοσίωσης στα ιδανικά της θρησκείας, υπεράνθρωπων προσπαθειών και μακρών θυσιών.

            Πριν καλά καλά κοπάσει το κονταροκτύπημα πάνω στα τείχη της Βασιλεύουσας, πριν σβήσει η ηχώ των οιμωγών, ο Ελληνισμός, με ολοπόρφυρα τα μάτια ακόμα, προδιέγραφε στόχους και κατευθυντήριες γραμμές για μελλοντική εξόρμηση. Κι έφτασε, ύστερα από τέσσερις αιώνες ανείπωτης συμφοράς, στο ξέφωτο της 25ης Μαρτίου 1821. Αυτή τη μέρα οι πρόγονοί μας έδωσαν εξετάσεις μπροστά στον Θεό και στους ανθρώπους. Έδειξαν την ταυτότητά τους την εθνική και βρέθηκαν εν τάξει.

            Η 25η Μαρτίου βρίσκεται στην πιο ψηλή κορυφή της Ιστορίας μας. Εκεί που ο αέρας είναι αμβροσία. Απ’ εκεί μπορούμε να αγναντέψουμε την πορεία της φυλής μας μέσα στα περασμένα.  Και μπορούμε να το κάνουμε αυτό με αυτοπεποίθηση. Να σταθούμε, χωρίς ντροπή, μπροστά στις άλλες κορυφές της ελληνικής ζωής, που θ’αντικρύσουμε από κει ψηλά. Να δούμε απ’ εκεί τον Μαραθώνα, τις Θερμοπύλες, τη Σαλαμίνα. Να χαιρετίσουμε απ’ εκεί τον Αισχύλο, τον Ηράκλειο, τον Παλαιολόγο, χωρίς να νιώθουμε μειονεκτικά, χωρίς να μας ταπεινώνει  ο μεγάλος και ιερός  ίσκιος τους. Διότι όπως και τότε, έτσι και τώρα, περισσότερο  τώρα, το έθνος δεν συζήτησε ούτε διαπραγματεύτηκε την ελευθερία του.  Και προτίμησε αντί ζωής χωρίς ελευθερία, τον θάνατο.

            Οι Έλληνες ριγμένοι, από την αρχή της Ιστορίας τους, πάνω σ’ ένα γυμνό και θαλασσόδαρτο βράχο, ολιγάριθμοι, στο κέντρο ενός κυκεώνα ιδεών και λαών, με σύντροφο παντοτινό τη φτώχεια, πάλεψαν με τον βράχο και τη θάλασσα, μ’ επίβουλους γείτονες και πλήθος επιδρομέων. Αγωνιστές στον πόλεμο και στην ειρήνη, ταύτισαν το όνομά τους με τη μάχη για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την ελευθερία και έδωσαν, θεωρητικά και πρακτικά, προβάδισμα στο πνεύμα κι όχι στην ύλη. Γι’αυτό  κι ό,τι γενναίο και υψηλό δημιούργησαν, σε οποιαδήποτε περίοδο της Ιστορίας τους, δεν υπήρξε ψυχική έκρηξη μιας στιγμής, αλλ’ ήταν η συνεχής έκφραση του εσωτερικού ψυχικού τους κόσμου. Ενός κόσμου που εξέφραζε την επιγραμματική διατύπωση του Θουκυδίδη, στον Επιτάφιο του Περικλέους, «εύδαιμον το ελεύθερον, το δε ελεύθερον το εύψυχον».

            Έτσι κι η επανάσταση του 1821. Δεν ήταν ούτε πράξη της στιγμής, ούτε  ένα απλό κίνημα απόκτησης της ελευθερίας ενός υπόδουλου λαού, που συναντά κανείς συχνά στην Ιστορία των λαών. Για τους Έλληνες πρόβαλλε  η ανάγκη της εσωτερικής ελευθερίας του ανθρώπου, ελευθερίας της σκέψης και των ενεργειών του, ελευθερίας της συνείδησης και πίστης σε ορισμένα απαρασάλευτα ιδανικά και αρχές που εδημιούργησε το παρελθόν και η Ιστορική παράδοση. Η Ελληνική επανάσταση εξερράγη γιατί  αυτό απαιτούσε η εθνική ιδέα, που είχε γιγαντωθεί και που είχε προηγουμένως, για πολλούς αιώνες, γαλουχήσει την εθνική συνείδηση των Ελλήνων και απαιτούσε από αυτήν, επιτακτικά, την πραγμάτωσή της. Εκείνοι που είχαν πατρίδα τη μητέρα του πνεύματος θεωρούσαν ύψιστη υποχρέωσή τους τον αγώνα μέχρι θανάτου για την επικράτηση του πνεύματος  στον κόσμο.

            Εξάλλου στον Ελληνισμό δεν ευδοκίμησαν ποτέ οι Ιερεμίες. Ποταμοί Βαβυλώνος για να αποθέσουν τις κιθάρες τους και να κλαύσουν «εν τω μνησθήναι της Σιών» δεν υπήρξαν, ούτε υπάρχουν στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα υπάρχουν ποταμοί αιμάτων και τάφοι ενδόξων νεκρών, η θέα των οποίων δεν προκαλεί δάκρυα αλλά υποδεικνύει το καθήκον της εκδίκησης για την εθνική ταπείνωση. Γι’αυτό κι όταν ήλθε το πλήρωμα του χρόνου και επέστη η στιγμή για να αποτινάξει η Ελληνική ψυχή τη νάρκη, στην οποία ο λήθαργος της δουλείας την είχε βυθίσει, ύψωσε περήφανα την κεφαλή, ανόρθωσε το σώμα και βρυχήθηκε σαν λιοντάρι. Οι εχθροί στάθηκαν απέναντί της στην αρχή εξαγριωμένοι και έπειτα έντρομοι, οι δε φίλοι έμειναν κατάπληκτοι από θάμβος.

            Οι πρόγονοί μας δεν είχαν, τότε,  την κατάλληλη υλική προπαρασκευή για πόλεμο. Γνώριζαν και την τρομερή δύναμη των Τούρκων. Κι όμως ξεσηκώθηκαν εναντίον τους, έτοιμοι να θυσιαστούν για το υπέρτατο των ιδανικών, την ελευθερία, που ήξεραν ότι αποκτάται πάντοτε με αίμα. Είχαν πλήρη συναίσθηση της απόφασής τους. Επρόκειτο ή για θρίαμβο και εθνική μεγαλωσύνη ή  για πλήρη όλεθρο και αφανισμό του ελληνικού έθνους από το προσκήνιο της Ιστορίας. Και το γεγονός αυτό τους  εμψύχωσε. Αφού διακυβεύονταν τα πάντα, θα’ πρεπε πάση θυσία να νικήσουν.  Ένας ολόκληρος λαός περίμενε τη μεγάλη, την ιστορική στιγμή του. Κι όταν αυτή έφτασε, του δόθηκε ολόκληρος χωρίς δισταγμό, χωρίς αμφιβολία, χωρίς φόβο, χωρίς επιφύλαξη.

            Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι στο θαύμα αυτό της εξέγερσης του έθνους θαυμαστή και μοναδική ήταν η συμβολή της Εκκλησίας. Αμέσως μετά την υποδούλωση, τα σύμβολα της Αυτοκρατορίας τα κράτησε η Εκκλησία και τα διατήρησε, με κάθε θυσία, μέσα στους μαύρους αιώνες, της σκλαβιάς. Μέσα στους φοβερούς και ασέληνους αυτούς αιώνες, αυτή στάθηκε το πνευματικό και εθνικό κέντρο της μαρτυρικής φυλής. Ενάντια στους αρχηγούς της ξεσπούσε κάθε επίθεση των Τούρκων. Κι έχει λεχθεί χαρακτηριστικά πως σε πολλές κρίσιμες ώρες στους χρόνους της δουλείας, στο ράσο στάθηκε η εθνική σημαία της Ελλάδας.

Προτομή του εθνομάρτυρα Αρχιεπισκόπου Κύπρου Κυπριανού, ο οποίος απαγχονίστηκε από του Οθωμανούς στις 9 Ιουλίου 1821

            Αν υπάρχουμε σήμερα ως Ελληνική φυλή είναι γιατί κρατηθήκαμε από το άμφιο της Εκκλησίας όλα αυτά τα χρόνια. Δεν θα βρίσκαμε αρχή και τέλος αν θέλαμε να  μετρήσουμε και να αξιολογήσουμε τους εθνικούς ήρωες της Εκκλησίας μας, όσους μαρτύρησαν πριν και μετά την άλωση, μέχρι τον Γρηγόριο Ε΄ και τον Κύπρου Κυπριανό.  Όλοι αυτοί έγραψαν με το αίμα τους το «πιστεύω» της εθνικοθρησκευτικής μας ενότητας. Η Ιστορία μας είναι γεμάτη από αιματωμένα άμφια, εμπρησμένες και κατεδαφισμένες εκκλησίες, από κατασπασμένα εικονίσματα. Για τους υπόδουλους Έλληνες, η Ορθοδοξία ήταν κάτι παραπάνω από θρησκευτικό δόγμα. Ήταν το πνευματικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εκφραζόταν η εθνική τους συνείδηση, ολόκληρος ο κόσμος τους, που έκλειε μέσα του το ένδοξο παρελθόν και τις ελπίδες της απολύτρωσης.

            Αλήθεια! Τι θα’ ταν το ‘21 χωρίς την Εκκλησία, χωρίς το Κρυφό Σχολειό, χωρίς  το ράσο και την αδιάκοπη λειτουργική ζωή; Αναμφισβήτητα δεν θα υπήρχε το ΄21. Κι από την άλλη, ο ηρωισμός και η αυτοθυσία που επέδειξαν οι αγωνιστές του ΄21  οφείλονταν σε δύο κυρίως ελατήρια: την αγάπη προς την πατρίδα και την αγάπη προς τη θρησκεία.

            Διακόσια χρόνια από τότε, αξιολογούμε, με ευγνωμοσύνη, τα αποτελέσματα εκείνου του επικού αγώνα·

Το έθνος τότε κινδύνευε από τη συνεχή φθορά και οδηγείτο σε πλήρη αφανισμό. Το πρώτο επίτευγμα της επανάστασης του ’21  ήταν η διατήρηση του ελληνικού έθνους, ως συγκροτημένου πια κράτους, έστω και περιορισμένου σε έκταση, με κύριο μέλημά του να διασώσει την παλιά του παράδοση και να συνεχίσει τον εθνικό ελληνικό πολιτισμό. Συγχρόνως η Ελληνική επανάσταση οδήγησε στην αποτίναξη του τουρκικού ζυγού και από άλλους λαούς της Βαλκανικής και στον περιορισμό, με τον τρόπο αυτό, της τουρκικής κυριαρχίας σε έκταση, λόγω της απόσπασης από αυτή κατεχομένων εδαφών.  Κι ακόμα, στερέωσε σ’ όλο τον κόσμο την ιδέα ότι κάθε ξενική κυριαρχία είναι παροδική.

            Η φετινή μεγάλη επέτειος των 200 χρόνων από την έναρξη του αγώνα της παλιγγενεσίας πρέπει να αποτελεί για μας κι ένα μάθημα αυτογνωσίας. Μάθημα περισυλλλογής και μνήμης, συναγωγής συμπερασμάτων από την πορεία του αγώνα και τις αντιξοότητες που παρουσιάστηκαν στον δρόμο του.

            Ο Κωνσταντίνος Υψηλάντης λίγο πριν από τον θάνατό του, το 1816, έλεγε στον γιο του Αλέξανδρο Υψηλάντη: «Υιέ μου, μη λησμόνει ποτέ ότι οι Έλληνες μόνον εις εαυτούς πρέπει να στηρίζωνται όπως γίνωσιν ελεύθεροι». Είναι το ίδιο που είπε, ως απόσταγμα ζωής, και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης: «Είδα τότε ότι ό,τι θα κάμωμεν θα το κάμωμε μονάχοι και δεν έχομε καμιά ελπίδα από τους ξένους». Και πράγματι! Ένα έθνος στους ιστορικούς του αγώνες  για την επιβίωσή του, δεν πρέπει να επαφίεται σε ελπίδες για ξένη βοήθεια. Πάντοτε ο ξένος βοηθά πρώτιστα τον εαυτό του· και σε οποιαδήποτε στιγμή, αν το συμφέρον του κλίνει αλλού, δεν θα διστάσει να αποσυρθεί. Αγωνίζεται κανείς καλά, όταν βασίζεται μόνο στον εαυτό του.

            Έτσι και στην περίπτωση του αγώνα της παλιγγενεσίας. Παρόλο που βρέθηκαν κάποιοι φιλέλληνες, μαγευμένοι κυρίως από την αρχαία Ελλάδα, που ενίσχυσαν την προσπάθεια της απελευθέρωσης, καμιά οργανωμένη βοήθεια από ξένους δεν παρουσιάστηκε. Το έργο ήταν έργο των Ελλήνων. Το 1821 το ετοίμασαν οι Διδάσκαλοι του Γένους, κληρικοί και λαϊκοί τους οποίους θυμούμαστε με ευγνωμοσύνη σήμερα. Το έργο έφερε εις πέρας όλος ο Ελληνικός λαός, μικροί και μεγάλοι, άνδρες και γυναίκες, μορφωμένοι και αγράμματοι. Μπροστά στους τάφους εκείνων κλίνουμε σήμερα ευλαβικά τα γόνατα και σκορπίζουμε τα δαφνόφυλλα της τιμής  και τις  μυρσίνες του θαυμασμού μας.

            Ο επετειακός εορτασμός της εθνικής εξέγερσης του έθνους επιδιώκει να υπενθυμίσει ότι είμαστε απόγονοι εκείνων που μεγαλούργησαν τότε, αλλά και που το έργο τους αφέθη ημιτελές. Οφείλουμε, εμείς οι νεώτεροι Έλληνες, αυτό το έργο να το φέρουμε σε πέρας. Χιλιάδες Ελλήνων στην Κύπρο, στενάζουμε ακόμα υπό δουλεία και απειλή πλήρους εξανδραποδισμού. Ποιο άλλο νόημα θα είχε για μας ο εορτασμός τέτοιας επετείου, παρά τη συνέχιση του αγώνα για απελευθέρωση και της ιδιαίτερης μας πατρίδας;

            Εξάλλου, το μεγάλο μήνυμα που πέρασε την άνοιξη του 1821 πάνω από τις ελληνικές θάλασσες, δεν άφησε ασυγκίνητη την Κύπρο. Δεν άφησε αδιάφορη καμιάν ελληνική  καρδιά, όπου και αν βρισκόταν. Το όνειρο με  το οποίο ανδρώθηκαν τόσες γενεές δούλων γινόταν πραγματικότης και όσοι ζούσαν εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή, θεώρησαν τους εαυτούς τους ιδιαίτερα ευνοημένους από τον Θεό. Οι φλόγες της ελευθερίας που άναψαν πρώτα στον Μωριά, θρεμμένες με αίμα ηρώων και μαρτύρων, χοροπήδησαν και χύθηκαν ασυγκράτητες μέχρι τα πιο μακρινά ελληνικά βουνά και τις πιο μακρινές θάλασσες και συνήγειραν τους πανέλληνες.

            Έτσι ακριβώς δέχτηκε και η Κύπρος το μεγάλο μήνυμα. Με την ψυχή όρθια και την καρδιά ξέχειλη από ενθουσιασμό και συγκίνηση. Προπαρασκευασμένη κατάλληλα από την αδιάκοπη επαφή με την ελληνική μητρόπολη, κατηχημένη από τα μυστικά διδάγματα των Φιλικών, μα πιο πολύ οδηγημένη από το δικό της βαθύ εθνικό αίσθημα, διαδήλωσε από την πρώτη στιγμή την αλληλεγγύη της προς τον εθνικό απελευθερωτικό αγώνα και την πίστη της για τη βέβαιη ανάσταση του γένους. Πολλοί οι Κύπριοι που βοήθησαν στην ετοιμασία του αγώνα, συνεργάτες και του ίδιου του Ρήγα Φεραίου, αλλά και άλλοι που έπεσαν στα πεδία των μαχών στην Ελλάδα, «υπόδουλοι ελευθερωταί αδελφών αλυτρώτων», όπως λέχθηκε προσφυώς.

            Η Κύπρος πλήρωσε πολύ ακριβά, τότε, τη συμμετοχή της στον εθνικό αγώνα. Την 9η Ιουλίου 1821, από την πλατεία Σεραγίου στη Λευκωσία, ανάμεσα στις αγχόνες και τις λαιμητόμους  που είχαν στηθεί, πέρασε για μια ακόμα φορά, όχι δυστυχώς τελευταία, η αδάμαστη ελληνική ψυχή της Κύπρου, ντυμένη τον πορφυρούν χιτώνα του μαρτυρίου και φορώντας τον ακάνθινο στέφανο, για να διαλαλήσει ότι οι ρίζες του δένδρου της ελευθερίας είναι βαθιές και τίποτε δεν μπορεί να τις αφανίσει. Και να διαμηνύσει παντού ότι  στην Κύπρο η ελληνική ψυχή δεν έσβησε ούτε ποτέ θα σβήσει.

            Και σήμερα, παρά το ότι «μέγα πένθος Κύπριδα γαίαν ικάνει», για μισό σχεδόν αιώνα, παρόλο που το 37% της γης μας κατέχεται και μολύνεται από τον Τούρκο, μολονότι οι ναοί μας βεβηλώνονται και κρατούμαστε με τη βία των όπλων μακριά από τις εστίες μας, γιορτάζουμε με κάθε λαμπρότητα την επέτειο της εθνική μας παλιγγενεσίας. Γιατί κατανοούμε πλήρως πως μόνο με τον τρόπο αυτό, με τη βίωση των εθνικών ιδεωδών και τον παραδειγματισμό από το παρελθόν, είναι δυνατόν να επιτευχθεί η απελευθέρωση της πατρίδας μας.

            Μέσα στη μνήμη των λαών τα μεγάλα γεγονότα της Ιστορίας τους  στέκουν ως φάροι λαμπροί προς τους οποίους ατενίζει το έθνος και εμπνέεται, παραδειγματίζεται, αντλεί νέες δυνάμεις. Τέτοιος μεγαλειώδης ολόλαμπρος φάρος είναι για τους Έλληνες, η Επανάσταση του ’21 .  Το έπος του ’21 σφυρηλατεί ιδανικά, δημιουργεί παραδόσεις, ανοίγει νέους πνευματικούς και ηθικούς  ορίζοντες, κατευθύνει τον ρουν του πολιτισμού, εμψυχώνει άτομα, ανορθώνει συνειδήσεις.

            Οφείλουμε πρωτίστως εμείς, οι αλύτρωτοι Έλληνες της Κύπρου, να παραδειγματιστούμε από τα μηνύματά του. Τετρακόσια έτη δουλείας δεν μπόρεσαν να αποχαυνώσουν το έθνος. Αντίθετα υπήρξαν τετρακόσια έτη συνεχούς προπαρασκευής για την πραγμάτωση της εθνικής του ιδέας. Ας μη μας πτοήσουν λοιπόν οι ταλαιπωρίες των 47 ετών κατοχής. Ας κρατηθούμε από τις αρχές και τα ιδανικά μας και θα έρθει και για μας η λύτρωση.

«Θαρσείν χρη, ταχ’ αύριον έσσεται άμεινον».

Ἱερὰ Ἀρχιεπισκοπὴ Κύπρου,
11 Φεβρουαρίου 2021

Ανακοινωθέν της Ιεράς Συνόδου

Ἡ Ἱερὰ Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου συνῆλθε σήμερα Πέμπτη, 11 Φεβρουαρίου 2021, στὴν πρώτη τοῦ ἔτους τακτικὴ συνεδρία, ὑπὸ τὴν προεδρία τῆς Α.Μ. τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Κύπρου κ.κ. Χρυσοστόμου

Διαβάστε και προηγούμενη ανάρτησή μας:

Διακόσια χρόνια ἀπό τήν Ἐθνεγερσία - Ἡ ἱστορική ἀλήθεια καί ἡ παραχάραξή της