Ὑμεῖς ἐστε τό φῶς τοῦ κόσμου

Εορτή των Τριών Ιεραρχών

Κυριακή 30 Ἰανουαρίου 2022

Τῶν τριῶν ἱεραρχῶν Βασιλείου τοῦ μεγάλου, Γρηγορίου τοῦ θεολόγου καὶ Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου. Ἱππολύτου ἱερομάρτυρος· ἀνάμνησις τῆς ἐν Τήνῳ εὑρέσεως τῆς εἰκόνος τῆς Θεοτόκου (1823)· Αὔρας (τῆς καὶ Χρυσῆς) μάρτυρος.

Εὐαγγελικό Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς 30 Ἰανουαρίου 2022, τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν (Ματθ. ε΄14-19)

Ὑμεῖς ἐστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου.

 οὐ δύναται πόλις κρυβῆναι ἐπάνω ὄρους κειμένη· 

 οὐδὲ καίουσι λύχνον καὶ τιθέασιν αὐτὸν ὑπὸ τὸν μόδιον,

ἀλλ᾿ ἐπὶ τὴν λυχνίαν, καὶ λάμπει πᾶσι τοῖς ἐν τῇ οἰκίᾳ.

οὕτω λαμψάτω τὸ φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων,

ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τὰ καλὰ ἔργα καὶ δοξάσωσι τὸν πατέρα ὑμῶν τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς.

Μὴ νομίσητε ὅτι ἦλθον καταλῦσαι τὸν νόμον ἢ τοὺς προφήτας·

οὐκ ἦλθον καταλῦσαι, ἀλλὰ πληρῶσαι.

ἀμὴν γὰρ λέγω ὑμῖν,

 ἕως ἂν παρέλθῃ ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ,

 ἰῶτα ἓν ἢ μία κεραία οὐ μὴ παρέλθῃ ἀπὸ τοῦ νόμου ἕως ἂν πάντα γένηται. 

ὃς ἐὰν οὖν λύσῃ μίαν τῶν ἐντολῶν τούτων τῶν ἐλαχίστων

καὶ διδάξῃ οὕτω τοὺς ἀνθρώπους,

ἐλάχιστος κληθήσεται ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν·

 ὃς δ᾿ ἂν ποιήσῃ καὶ διδάξῃ,

οὗτος μέγας κληθήσεται ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν.

 

Ευαγγέλιο από: Ἀδελφότης Θεολόγων «Ὁ Σωτήρ»  osotir.org

Απολυτίκιο (Ἦχος α')

Τούς Τρεῖς Μεγίστους Φωστῆρας τῆς Τρισηλίου Θεότητος,

τούς τήν οἰκουμένην ἀκτῖσι δογμάτων θείων πυρσεύσαντας,

τούς μελιῤῥύτους ποταμούς τῆς σοφίας,

τούς τήν κτίσιν πᾶσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας,

Βασίλειον τόν Μέγαν, καί τόν Θεολόγον Γρηγόριον,

σύν τῷ κλεινῷ Ἰωάννη, τῷ τήν γλῶτταν Χρυσοῤῥήμονι,

πάντες οἱ τῶν λόγων αὐτῶν ἐρασταί, συνελθόντες ὕμνοις τιμήσωμεν·

αὐτοί γάρ τῇ Τριάδι, ὑπέρ ὑμῶν ἀεί πρεσβεύουσιν.

Μνήμη Τριών Ιεραρχών

Του Λάμπρου Κ. Σκόντζου Θεολόγου - Καθηγητού

Η ελληνική παιδεία και ο πολιτισμός έχουν τη δική τους εορτή. Στις 30 Ιανουαρίου εορτάζουν, μαζί με την Εκκλησία μας, τη μνήμη τριών ξεχωριστών προσωπικοτήτων της παγκόσμιας ιστορίας, των ισάριθμων Ιεραρχών, του Μεγάλου Βασιλείου, του Γρηγορίου του Θεολόγου και του Ιωάννου του Χρυσοστόμου.

Τιμώντας εκείνους, τιμούμε μαζί τους όλα τα ευγενή ανθρώπινα επιτεύγματα και τον πολιτισμό, διότι αυτοί τα βίωσαν και τα καλλιέργησαν στο έπακρο και γι’ αυτό δικαίως καθιερώθηκαν προστάτες τους.

Γι’ αυτό και είναι απαραίτητο οι παράγοντες της Παιδείας, διδάσκοντες και διδασκόμενοι να γνωρίζουμε ποιοι ήταν οι μεγάλοι αυτοί άνδρες και ποιο ήταν το έργο τους.

Η καλλίτερη τιμή της μνήμης τους είναι η μελέτη των προσωπικοτήτων τους και της προσφοράς τους στην Εκκλησία μας και στον παγκόσμιο πολιτισμό. 

Ο Μέγας Βασίλειος γεννήθηκε στην Καισάρεια της Καππαδοκίας το 330. Οι γονείς του Βασίλειος και Εμμέλεια, μαζί με τη γιαγιά του Μακρίνα, φρόντισαν να γεμίσουν την ψυχή του με ευσέβεια και αγάπη για την Εκκλησία.

Σπούδασε στις πιο ονομαστές σχολές της εποχής του, με αποκορύφωμα τις φιλοσοφικές σχολές των Αθηνών. Εκεί, μαζί με το φίλο του, Γρηγόριο το Θεολόγο, σπούδασε για τέσσερα χρόνια (351-355), φιλοσοφία, νομικά, ρητορική, γεωμετρία, αστρονομία, μουσική και ιατρική.

Όταν ολοκλήρωσε τις σπουδές του επέστρεψε στην πατρίδα του και εργάστηκε ως δικηγόρος και δάσκαλος της ρητορικής.

Παράλληλα επισκέφτηκε διάφορα ονομαστά μοναστικά κέντρα προκειμένου να γνωρίσει την μοναχική ζωή. Το 360 αποσύρθηκε μαζί με το φίλο του Γρηγόριο σε ερημική τοποθεσία, κοντά στον Ίρη ποταμό του Πόντου, όπου μόνασε ως το 363 μελετώντας και συγγράφοντας.

Το 363 χειροτονήθηκε πρεσβύτερος στη Καισάρεια, αναπτύσσοντας τεράστια φιλανθρωπική δράση. Το 370 εκλέχτηκε αρχιεπίσκοπος Καισάρειας της Καππαδοκίας.

Τότε αρχίζει ένα καταπληκτικό κοινωνικό έργο. Ίδρυσε την περίφημη «Βασιλειάδα», ένα τεράστιο συγκρότημα εποποιίας, το οποίο περιλάμβανε νοσοκομείο, ορφανοτροφείο, πτωχοκομείο, επαγγελματικές σχολές, κλπ. Μέσα σε αυτό έβρισκαν καταφύγιο και βοήθεια χιλιάδες άνθρωποι.

Κατά τον φοβερό λιμό του 367-368 έσωσε από βέβαιο θάνατο όλους τους φτωχούς της ευρύτερης περιοχής της Καισάρειας.

Ταυτόχρονα ανέπτυξε τεράστια ποιμαντική και συγγραφική δράση. Υπήρξε δεινός θεολόγος, μέγας συγγραφέας, του οποίου το έργο αποτελεί μέχρι σήμερα πρωτοπόρο.

Εξαιτίας του φιλάσθενου οργανισμού του και του αφάνταστου κόπου του έργου του πέθανε νέος 49 ετών την 31 Δεκεμβρίου του 378.

Η κηδεία του έγινε την 1η Ιανουαρίου του 379 με πρωτοφανείς εκδηλώσεις σεβασμού και τιμής από εχθρούς και φίλους. Η Εκκλησία μας την ημέρα αυτή τιμά την μνήμη του.

Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος γεννήθηκε το 329 στην Ναζιανζό της Καππαδοκίας. Οι γονείς του, Γρηγόριος και Νόννα εύποροι όντες έδωσαν μεγάλη μόρφωση μα και ευσέβεια στο παιδί τους.

Φοίτησε στις ονομαστές σχολές της Καισάρειας της Καππαδοκίας, της Καισάρειας της Παλαιστίνης, της Αλεξάνδρειας και των Αθηνών. Όπως αναφέραμε εκεί γνωρίστηκε με τον Βασίλειο.

Όταν ολοκλήρωσε τις σπουδές του, εκτιμήθηκαν οι γνώσεις του και η προικισμένη προσωπικότητά του, ώστε αναδείχτηκε καθηγητής στις φιλοσοφικές σχολές των Αθηνών.

Δίδαξε για λίγο καιρό, αλλά παραιτήθηκε και γύρισε στην Ναζιανζό, διότι προτίμησε να αφιερωθεί στην υπηρεσία της Εκκλησίας. Μόνασε για ένα χρόνο μαζί με το Βασίλειο στον Ίρη ποταμό του Πόντου και στη συνέχεια χειροτονήθηκε επίσκοπος Σασίμων.

Το 379 σύνοδος επισκόπων της Αντιόχειας αποφάσισε να μεταβεί ο Γρηγόριος στην Κωνσταντινούπολη προκειμένου να αντιμετωπισθεί η αρειανική λαίλαπα στην Βασιλεύουσα.

Με ορμητήριο ένα μικρό ναό κήρυττε στα πλήθη και σε μικρό χρονικό διάστημα κατόρθωσε να αναχαιτίσει την αίρεση. Το 380 αναδείχτηκε αρχιεπίσκοπος της Κωνσταντινούπολης χωρίς ουσιαστικά να το επιθυμεί.

Όταν κάποιοι αμφισβήτησαν την εκλογή του για τυπικούς λόγους παραιτήθηκε και επέστρεψε στην Καππαδοκία, ζώντας το υπόλοιπο του βίου του με προσευχή, άσκηση, φιλανθρωπία και ησυχία.

Συνέγραψε τεράστιο θεολογικό και ποιητικό έργο. Πέθανε στις 25 Ιανουαρίου του 390. Την ημέρα αυτή τιμά η Εκκλησία τη μνήμη του.

Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος γεννήθηκε στην Αντιόχεια το 354. Ο πατέρας του ήταν ειδωλολάτρης, τον οποίο μετέστρεψε στον Χριστιανισμό η σύζυγός του και μητέρα του Ιωάννη, η υπέροχη Ανθούσα.

Αφού ολοκλήρωσε την εγκύκλιο μόρφωσή του, προσκολλήθηκε στον ονομαστό ειδωλολάτρη δάσκαλο Λιβάνιο ώστε να συμπληρώσει τις σπουδές του στην ρητορική και τη φιλοσοφία.

Η επίδοσή του ήταν τέτοια ώστε ο Λιβάνιος τον προόριζε για διάδοχό του στη Σχολή! Αμέσως μετά σπούδασε Θεολογία στην ονομαστή Θεολογική Σχολή της Αντιόχειας.

Άσκησε για λίγο χρόνο το επάγγελμα του ρήτορα, στο οποίο σημείωσε μεγάλη επιτυχία. Όμως πολύ γρήγορα εγκατέλειψε την κοσμική δόξα, το προσοδοφόρο επάγγελμα και τις ιαχές του πλήθους και αφιερώθηκε στην υπηρεσία της Εκκλησίας.

Το 380 χειροτονήθηκε διάκονος και το 385 πρεσβύτερος στην Αντιόχεια. Για δεκατρία ολόκληρα χρόνια εργάστηκε δραστήρια και αναδείχθηκε πρότυπο ποιμένα, διδασκάλου και κοινωνικού εργάτη.

Πλήθος αναξιοπαθούντων έβρισκαν κοντά του πνευματική και υλική στήριξη. Το 398 οδηγήθηκε παρά τη θέλησή του να αναλάβει το θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως.

Ως Αρχιεπίσκοπος της Βασιλεύουσας ανέλαβε έναν τιτάνιο αγώνα κατά της διαφθοράς και της ακολασίας που είχε επικρατήσει στην πλούσια πρωτεύουσα του κράτους.

Ξεκίνησε το ξεκαθάρισμα από την Εκκλησία και έφτασε μέχρι τα ανάκτορα και ιδιαίτερα στηλίτευσε την διεφθαρμένη αυτοκράτειρα Ευδοξία Ήρθε σε ρήξη με τους ισχυρούς του χρήματος και της κρατικής εξουσίας.

Όλοι αυτοί κατόρθωσαν ακόμα και με απόφαση ψευδοσυνόδου (Ιέρειας του 407) να εξοριστεί δύο φορές στον Πόντο. Στις 14 Σεπτεμβρίου του 407 δεν άντεξε τις κακουχίες και πέθανε καθ’ οδόν στα βάθη της Αρμενίας. 

Το έργο του Ιωάννη υπήρξε τεράστιο. Το συγγραφικό του έργο κολοσσιαίο. Η κοινωνική του προσφορά ανεκτίμητη.

Η Εκκλησία μας του προσέδωσε τον τίτλο Χρυσόστομος, διότι υπήρξε πραγματικά ο μεγαλύτερος Πατέρας ρήτορας, το γλυκόλαλο αηδόνι της Εκκλησίας, όπως παρατηρεί σύγχρονος στοχαστής.

Η μνήμη του εορτάζεται στις 13 Νοεμβρίου. 

Η τριάδα των κορυφαίων αυτών ιεραρχών της Εκκλησίας μας, έχουν καθιερωθεί στη συνείδηση των πιστών, αλλά και της ανθρώπινης ιστορίας, ως οι φωτεινές εκείνες προσωπικότητες οι οποίες έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του παγκόσμιου πολιτισμού.

Είναι οι εκπρόσωποι μιας πλειάδας φωτόμορφων Πατέρων της Εκκλησίας μας, οι οποίοι όχι μόνο διέσωσαν ό,τι πολύτιμο είχε δημιουργήσει η ανθρώπινη διάνοια ως τότε, κυρίως των Ελλήνων, αλλά μέσα στο πνεύμα του φωτός, της ελευθερίας και της αγάπης της απαράμιλλης διδασκαλίας του Χριστού, συνέθεσαν τον νέο πολιτισμό του κόσμου, τον ελληνοχριστιανικό, ο οποίος κατέστη η βάση του παγκόσμιου πολιτισμού.

Μάλιστα, ως θεοφώτιστοι άνδρες και άρτιες ηθικές προσωπικότητες, μπόρεσαν να κάμουν τη μεγάλη υπέρβαση, να αποκαθάρουν τα γνήσια πολιτισμικά στοιχεία της προχριστιανικής αρχαιότητας, από τα σαθρά, και να συνθέσουν έτσι μια νέα πολιτισμική πραγματικότητα, την απαρχή του γνήσιου ανθρωπισμού, ο οποίος δεν έχει πλέον ως κέντρο τον άνθρωπο (ανθρωποκεντρισμός), αλλά το αιώνιο πρότυπο του αληθινού ανθρώπου, του Θεανθρώπου Λυτρωτή μας Χριστού (θεανθρωπισμός). 

Οι τρεις Ιεράρχες έχουν καθιερωθεί ως οι προστάτες των γραμμάτων και του πολιτισμού από τον 10ο κιόλας αιώνα από τον φωτισμένο επίσκοπο Ευχαϊτών Ιωάννη Μαυρόποδα.

Εκείνος είχε βάλλει τέλος στην ιερή διαμάχη στους κόλπους της Εκκλησίας για το ποιος από τους τρεις Ιεράρχες υπήρξε ο πιο σπουδαίος.

Τέτοια ήταν η επίδραση των μεγάλων αυτών προσωπικοτήτων στη συνείδηση των πιστών! Έτσι από τότε στην ιερή κοινή μνήμη τους (30 Ιανουαρίου) μαζί με αυτούς τιμώνται τα γράμματα και εορτάζουν οι παράγοντες της παιδείας, διδάσκοντες και διδασκόμενοι. 

Οι υπέροχες φωτεινές αυτές προσωπικότητες αποτελούν την ηχηρή απάντηση σε όσους είτε από άγνοια, είτε από σκόπιμη εμπάθεια, συκοφαντούν τον Χριστιανισμό, ως δήθεν σκοταδιστικό σύστημα, το οποίο κατάστρεψε τον αρχαίο πολιτισμό και οδήγησε την ανθρωπότητα στο σκοτεινό μεσαίωνα.

Οι τρεις Ιεράρχες, και το σύνολο σχεδόν των πατέρων της Εκκλησίας μας, υπήρξαν φορείς υψηλής μορφωτικής στάθμης.

Ο Μέγας Βασίλειος κατείχε όλη σχεδόν τη γνώση της εποχής του, ήταν θεολόγος, φιλόλογος, ιατρός, γεωμέτρης, φυσιοδίφης, νομικός, ρήτορας, μουσικός, κλπ.

Ο Γρηγόριος υπήρξε μέγας θεολόγος, απαράμιλλος ποιητής αρχαϊκών στίχων, ρήτορας και φιλόσοφος. Χάρη στην κολοσσιαία μόρφωσή του διετέλεσε, όπως προαναφέραμε, καθηγητής των ονομαστών φιλοσοφικών σχολών των Αθηνών!

Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος υπήρξε ονομαστός ρήτορας, νομικός, θεολόγος, άριστος φιλόλογος και απαράμιλλος χειριστής του λόγου, γι' αυτό ονομάστηκε και Χρυσόστομος.

Ο ονομαστός εθνικός δάσκαλός του Λιβάνιος είχε πει με πίκρα πως τον υπέροχο αυτό μαθητή του τον κέρδισε ο Χριστιανισμός και έτσι ο εθνισμός έχασε μια σπάνια πνευματική προσωπικότητα!

Η συγκεκριμένη ιστορική περίοδος που έζησαν, ήταν εποχή μεταβατική, έντονων πνευματικών συγκρούσεων. Ο αρχαίος κόσμος έδυε κάτω από την ιστορική αναγκαιότητα και μια νέα πραγματικότητα έπαιρνε τη θέση του στο πνευματικό στερέωμα, ο εύρωστος Χριστιανισμός.

Αυτή η μετάβαση δεν έγινε χωρίς συγκρούσεις και τριβές. Ο θνήσκων εθνισμός ανθίστατο με όσες δυνάμεις του είχαν απομείνει.

Η θλιβερή περίπτωση του ψευτορομαντικού και ανεδαφικού Ιουλιανού (361-363), να νεκραναστήσει την ειδωλολατρία με τη βία και τους διωγμούς κατά του Χριστιανισμού, χωρίς φυσικά αποτέλεσμα, αποτελεί μια φανερή πτυχή της ταραγμένης εκείνης εποχής.

Οι εν λόγω Πατέρες όμως όχι μόνο είδαν την, χωρίς πισωγύρισμα, ροή των ιστορικών πραγμάτων, αλλά συνέβαλλαν θετικά σ' αυτό.

Παράλληλα κράτησαν συνετή στάση μπροστά στις βαρβαρότητες του εθνισμού. Είναι χαρακτηριστική η σωζόμενη επιστολή του Γρηγορίου προς τον φίλο του και πρώην συμμαθητή του στην Αθήνα, Ιουλιανό.

Με πνεύμα απίστευτης πνευματικής ωριμότητας και ευγένειας, προέτρεπε τον φανατικό και θρησκομανή αυτοκράτορα να μελετήσει καλλίτερα τον ελληνισμό, ώστε να διδαχθεί μέσα από αυτόν ότι δεν δικαιολογούνται διωγμοί και κακουργίες στο όνομα αυτού.

«Το ελληνίζειν εστί πολυσήμαντον» τόνιζε ο σοφός ιεράρχης, αποδεικνύοντας στον αλλοπρόσαλλο ηγεμόνα, ότι ο ελληνισμός δεν ταυτίζεται με κάποιο στατικό και δογματικό σύστημα, αλλά είναι η αέναη αναζήτηση της αλήθειας και πως οι προσδοκίες του βρήκαν την εκπλήρωσή τους στη συνάντησή του με την ένσαρκη αλήθεια, τον Ιησού Χριστό.

Είναι γνωστό πως, μετά την επιστολή αυτή, ο θηριώδης αυτοκράτορας άρχισε, να αλλάζει στάση κατά των Χριστιανών, αλλά ήταν αργά τόσο για τον ίδιο, όσο και για τον νόθο ελληνισμό που οραματίζονταν.

Οι τρεις Ιεράρχες δεν ήταν μόνο θιασώτες του λόγου, αλλά και ακάματοι εργάτες του έργου. Μια σύντομη ματιά στο βίο τους, μας βεβαιώνει για το πολύπλευρο ποιμαντικό, κοινωνικό και πνευματικό τους έργο.

Όπως προαναφέραμε η περίφημη και μοναδική «Βασιλειάδα» του Μ. Βασιλείου στην Καισάρεια της Καππαδοκίας, οι τιτάνιοι αγώνες κατά των αρειανών της Κωνσταντινούπολης του Γρηγορίου και το θαυμαστό φιλανθρωπικό έργο του Χρυσοστόμου στην Αντιόχεια και μετά στην Κωνσταντινούπολη, είναι κάποιες από τις δραστηριότητές τους.

Η κοινωνική τους προσφορά προς τον αναξιοπαθούντα άνθρωπο δεν έχει προηγούμενο στον προχριστιανικό κόσμο. Για πρώτη φορά στην ιστορία ιδρύθηκαν κέντρα ανακούφισης του ανθρώπινου πόνου.

Τα ιδρύματα της Εκκλησίας είναι οι απαρχές του σύγχρονου κοινωνικού κράτους και της κοινωνικής αντίληψης.

Παράλληλα μας άφησαν ένα απέραντο συγγραφικό έργο, στο οποίο διασώζεται όχι μόνο ο μοναδικός ελληνικός λόγος και ό, τι καλό είχε δημιουργήσει η αρχαιότητα.

Αναφέρω για παράδειγμα τους 17.000 ποιητικούς στίχους του Γρηγορίου οι οποίοι είναι εφάμιλλοι, ή και ανώτεροι, των έργων των μεγάλων ποιητών της ελληνικής αρχαιότητας.

Ο πεζός λόγος του είναι ποιητικός, μοναδικό φαινόμενο στην ιστορία της φιλολογίας, ο οποίος αργότερα αποτέλεσε αυτούσιος ως βάση του απανθίσματος της εκκλησιαστικής υμνολογίας μας.

Αναφέρω ακόμα και τις προτροπές του Βασιλείου πως να ωφεληθούν οι νέοι μελετώντας επιλεκτικά τους Έλληνες σοφούς και συγγραφείς.

Ο άριστος χειρισμός του ελληνικού λόγου κατέστησε τον Ιωάννη ως ένα από τους μεγαλύτερους ρήτορες της ιστορίας και δια τούτο αποκλήθηκε Χρυσόστομος.

Ας μελετήσουν καλλίτερα το έργο τους, όσοι πασχίζουν να δουν δήθεν διάσταση μεταξύ Ελληνισμού και Χριστιανισμού, για να πειστούν για το τραγικό τους λάθος.

Να διαπιστώσουν πως οι μεγάλοι αυτοί άνδρες, όπως και οι άλλοι μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας μας, έγιναν οι γέφυρες μεταξύ του αρχαίου και του νέου κόσμου.

Οι δίαυλοι, μέσω των οποίων διοχετεύτηκε η κλασσική γνώση και παιδεία στις κατοπινές γενιές και έφτασαν μέχρις εμάς.

Αν, όπως κακόβουλα, ή ανιστόρητα υποστηρίζουν, ότι δήθεν η Εκκλησία απέρριψε τον Ελληνισμό και δεν τον διέσωσε, τους πληροφορούμε ότι σήμερα η κλασσική αρχαιότητα θα ήταν μια ξεθωριασμένη φήμη, κάτι σαν μυθολογική διήγηση!

Οι Τρεις Ιεράρχες υπήρξαν και οι φορείς της επιστήμης της εποχής τους. Οι σπουδές τους και οι γνώσεις τους κατέστησαν πανεπιστήμονες. Ήδη, προαναφέραμε στις σύντομες βιογραφίες τους τις πάμπολλες επιστήμες που είχαν κάνει κτήμα τους.

Τα επιστημονικά τους έργα έχουν διαχρονική αξία, όπως λ. χ. η Εξαήμερος του Μ. Βασιλείου, η οποία εξακολουθεί να εντυπωσιάζει ως τα σήμερα, για την άρτια επιστημοσύνη της! 

Οι μεγάλοι αυτοί πατέρες δεν καλλιέργησαν στα πρόσωπά τους μόνο το πνεύμα, αλλά και την αρετή, όπως αυτή απορρέει από τις ευαγγελικές επιταγές.

Τα ιερά συναξάριά τους αναφέρονται με λεπτομέρειες στην καλλιέργεια και τη βίωση των αρετών στην καθημερινή τους ζωή, καθ’ ότι υπήρξαν γνήσιοι μιμητές του Θεανθρώπου Χριστού.

Παροιμιώδης υπήρξε, για παράδειγμα, η ακτημοσύνη του Βασιλείου, η γλυκύτητα και η ευγένεια του χαρακτήρα του Γρηγορίου και η συμπόνια προς τους ενδεείς του Χρυσοστόμου.

Τα γνήσια ανθρώπινα πρότυπα, που σκιαγραφούσαν στα συγγράμματά τους, μιμούνταν πρώτοι αυτοί. Δεν είναι τυχαίο πως το θάνατό τους δεν θρηνούσαν μόνο χριστιανοί, αλλά και εθνικοί και Ιουδαίοι, όπως λ.χ. στην εκδημία του Μ. Βασιλείου. 

Οι σπάνιες αυτές ηθικές και πνευματικές προσωπικότητες, οι οποίοι είχαν ενσαρκώσει τις χριστιανικές αρετές της ταπείνωσης και της ανοχής, υπήρξαν ταυτόχρονα άτεγκτοι, όταν χρειάστηκε να συγκρουστούν με τους ισχυρούς της εποχής τους και κύρια με την κοσμική εξουσία, όταν αυτή απειλούσε την ορθή πίστη και αυθαιρετούσε σε βάρος του λαού.

Ο Βασίλειος συγκρούστηκε με τον πανίσχυρο αυτοκράτορα Ουάλη, ο οποίος υπεράσπιζε την αρειανική αίρεση. Ο Γρηγόριος συγκρούστηκε με την πανίσχυρη ιεραρχία των αρειανών στην Κωνσταντινούπολη και λίγο έλειψε να χάσει τη ζωή του στις σφοδρές επιθέσεις εναντίον του.

Ήρθε επίσης, όπως προαναφέραμε, σε σύγκρουση με τον παγανιστή Ιουλιανό τον Παραβάτη, για τις άδικες διώξεις της Εκκλησίας.

Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος ήρθε σε σφοδρή σύγκρουση και ρήξη με την αυτοκρατορική εξουσία του Αρκαδίου και κύρια της αυτοκράτειρας Ευδοξίας, στηλιτεύοντας την ανηθικότητα των παλατιανών και των ευγενών. Δύο φορές στάλθηκε στην εξορία και εν τέλει πέθανε εξόριστος. 

Η ταραγμένη και αλλοπρόσαλλη εποχή μας μοιάζει με την εποχή των Τριών Ιεραρχών και για τούτο το δικό τους μήνυμα είναι λίαν επίκαιρο.

Τότε ο παλιός κόσμος, απόλυτα παρηκμασμένος έδυε δια παντός και ένας νέος εύρωστος ανέδυε. Σήμερα, στο νεοεποχίτικο και νεοταξίτικο περιβάλλον οι αξίες του παρελθόντος τίθενται στο περιθώριο και τη θέση τους παίρνει η ισοπεδωτική παγκοσμιοποίηση.

Σύγχρονος άνθρωπος βιώνει μια άνευ προηγουμένου πνευματική σύγχυση και παντελή έλλειψη δημιουργίας πολιτισμού.

Ο κόσμος βρίσκεται ανάμεσα σε δύο τρομακτικές συμπληγάδες, τον στείρο και παγερό δογματικό ορθολογισμό και τον νοσηρό μυστικισμό και τον αποκρυφισμό, οι οποίες τείνουν να τον συντρίψουν.

Για τούτο το μέλλον της ανθρωπότητας κρίνεται δυσοίωνο από όσους μπορούν να έχουν τη στοιχειώδη διορατικότητα. Η λύση είναι μία και μοναδική.

Ο πνευματικός αποπροσανατολισμός, η πολιτιστική πενία και η περιθωριοποίηση των αξιών, επιβάλλει να στραφούμε στις καθάριες πνευματικές πηγές των προγόνων μας.

Να ενστερνιστούμε τις διαχρονικές αξίες και ιδέες τους, όπως αυτές δημιουργήθηκαν και καλλιεργήθηκαν μέσα στην ελληνορθόδοξη παράδοσή μας, η οποία αποτελεί την ευγενέστερη πολιτισμική μορφή της ιστορίας του ανθρωπίνου γένους.

Διότι μόνο έτσι θα μπορέσουμε να βγούμε από το πνευματικό τέλμα, που μας εγκλώβισε η σύγχρονη απολυτοποίηση της τεχνολογίας σε βάρος του πνευματικού πολιτισμού και η απεμπόληση των ανθρωπιστικών ιδεωδών της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού. 

Οι τρεις αυτοί μεγάλοι «Φωστήρες της Τρισηλίου Θεότητος», πρέπει να αποτελούν και στην ασέληνη σκοτεινή τραγική εποχή μας, τα φωτεινά ορόσημα και τους αλάνθαστους πνευματικούς οδοδείκτες μας.

Πέρα από το κολοσσιαίο πνευματικό τους έργο και το λαμπρό παράδειγμά τους, ας είναι για όλους μας, οι αέναοι ικέτες στο θρόνο του Θεού, για προσωπική, κοινωνική, εθνική και πανανθρώπινη προκοπή!

πηγή:  Romfea  Πρακτορείο Εκκλησιαστικών Ειδήσεων  romfea.gr

Αγίες Εμμελεία, Νόννα και Ανθούσα, οι μητέρες των Τριών Ιεραρχών

Διαβάστε ακόμα:

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΜΕΓΑΛΟΙ ΦΩΣΤΗΡΕΣ

«Φωνή Κυρίου» της Κυριακής, έκδοση της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος  apostoliki-diakonia.gr

Βιβλίο οι Τρείς Ιεράρχες   blogs.sch.gr

Διονυσίου ὁσίου τοῦ ἐν Ὀλύμπῳ

Κυριακή, 23 Ιανουαρίου 2022

† ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΔ ́ ΛΟΥΚΑ.

Κλήμεντος ἱερομάρτυρος ἐπισκόπου Ἀγκύρας († 312), Ἀγαθαγγέλου μάρτυρος (†312)· Διονυσίου ὁσίου τοῦ ἐν Ὀλύμπῳ (†1540)

Άγιος Διονύσιος ο εν Ολύμπω

Ο όσιος Διονύσιος ο εν Ολύμπω (έζησε το 16ο αιώνα) ήταν μοναχός, ο οποίος έζησε στην περιοχή του Ολύμπου, όπου βρίσκεται η Ιερά Μονή του. Είναι πολιούχος άγιος του Λιτοχώρου Πιερίας.

Γεννήθηκε από φτωχούς αλλά ευσεβείς γονείς περίπου το 1500, στο χωριό Σκλάταινα Μουζακίου στην Καρδίτσα. Το χωριό του σήμερα ονομάζεται Δρακότρυπα. Από νωρίς έδωσε δείγματα της αφοσίωσής του στο Θεό και του ότι ήθελε να απαρνηθεί τα εγκόσμια. Δε δίστασε μάλιστα να περιορίσει την τροφή του σε χαρούπια (ξυλοκέρατα). Μετά το θάνατο των γονέων του, σε ηλικία περίπου 18 ετών, ακολούθησε στα Μετέωρα το γέροντα Άνθιμο και εκάρη μοναχός στη Μονή Μεγάλου Μετεώρου με το όνομα Δανιήλ. Έγινε δόκιμος μοναχός, υποτακτικός του γέροντα Σάββα.

Στη συνέχεια πήγε στο Άγιο Όρος, όπου εκάρη μεγαλόσχημος μοναχός με το όνομα Διονύσιος. Χειροτονήθηκε ιερέας και έγινε μέλος της συνοδείας του Πρώτου του Αγίου Όρους Σεραφείμ. Ασκήτευσε κοντά στη Μονή Καρακάλλου. Έζησε με άσκηση, νηστεία και προσευχή, και κατάφερε να εκλεγεί ηγούμενος της Μονής Φιλοθέου. Εκεί, όμως, επειδή η Μονή ήταν βουλγαρική, συνάντησε μεγάλες αντιδράσεις και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τον Άθω και να πάει, γύρω στο 1524, στην περιοχή της Βεροίας, στη σκήτη του οσίου Αντωνίου του νέου, όπου έχτισε τη Μονή του Τιμίου Προδρόμου.

Από ταπείνωση προτίμησε να αποφύγει την εκλογή του ως επισκόπου Βεροίας και έτσι έφυγε για μία ακόμη φορά προς την Πιερία και τη Θεσσαλία. Εγκαταστάθηκε σε δυσπρόσιτη περιοχή στον Όλυμπο, όπου ασκήτευσε μέσα σε σπηλιά, που σώζεται μέχρι σήμερα. 

Επειδή υπέστη διωγμούς σε εκείνον τον τόπο έφυγε προσωρινά για το Πήλιο, στη Ζαγορά όπου οικοδόμησε τη Μονή της Αγίας Τριάδας Σουρβίας. Αργότερα επέστρεψε στον Όλυμπο και γύρω στο 1542 οικοδόμησε τη Μονή της Αγίας Τριάδας για να βρίσκουν εκεί καταφύγιο οι κλέφτες. Αυτή η μονή από τότε μέχρι σήμερα αποτελεί κέντρο πνευματικής ακτινοβολίας. Εκεί συγκεντρώθηκαν πολλοί μοναχοί εξαιτίας της φήμης του οσίου, ο οποίος δεν παρέλειπε να περιοδεύει στα γύρω χωριά για να κηρύττει το Χριστό και να υποστηρίζει τους υπόδουλους Έλληνες.

Ο Διονύσιος ο εν Ολύμπω απεβίωσε στις 23 Ιανουαρίου, ημερομηνία κατά την οποία εορτάζεται η μνήμη του. Δεν είναι γνωστή η ακριβής ημερομηνία κοιμήσεως του οσίου. Σίγουρα όμως πέθανε μετά το 1542, οπότε και ναοδομήθηκε η Αγία Τριάδα. Στη Δρακότρυπα η εορτή του πανηγυρίζεται επίσης την τελευταία Κυριακή του Ιουλίου. Λείψανά του φυλάσσονται στην Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου, στον Όλυμπο, ενώ η κάρα του κλάπηκε στις 12 Ιουλίου 1890 στη Νιγρίτα Σερρών, όπου είχε μεταφερθεί για προσκύνημα.

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια   el.wikipedia.org

Μονή Αγίου Διονυσίου στον Όλυμπο (1542). Γκραβούρα της μονής.

Μονή Αγίου Διονυσίου εν Ολύμπω

Η Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή του Αγίου Διονυσίου του εν Ολύμπω είναι η σημαντικότερη Μονή στον νομό Πιερίας. Βρίσκεται στον Όλυμπο, σε υψόμετρο 900 μ. σε θέση φύσει οχυρή ανάμεσα σε δύο ρέματα και απέχει 18 χιλιόμετρα από το Λιτόχωρο.

Η Παλαιά Μονή ιδρύθηκε το 16ο αιώνα από τον Άγιο Διονύσιο εν Ολύμπω και στα χρόνια της Τουρκοκρατίας σημείωσε οικονομική και πνευματική ακμή. Μετά το 1821 καταλήφθηκε από τον τουρκικό στρατό, πυρπολήθηκε και λεηλατήθηκε. Το 1943 ανατινάχθηκε από τους Ναζί επειδή στα κτήριά της κρύβονταν Έλληνες αντάρτες. Έκτοτε μεταφέρθηκε στο Μετόχι της, κοντά στο Λιτόχωρο. Μέχρι το 1928 το Μοναστήρι ήταν Σταυροπηγιακό, Πατριαρχικό υπό την δικαιοδοσία του Οικουμενικού θρόνου. Το 1928 υπήχθη στις Νέες Χώρες.

Σήμερα αναπτύσσει πνευματική και φιλανθρωπική δραστηριότητα, με ολοήμερες εξομολογήσεις και πνευματικές διδαχές κάθε Κυριακή πρωί μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας, όπως επίσης διαλόγους, συνέδρια και ολονύκτιες αγρυπνίες. Πανηγυρίζει στις 23 Ιανουαρίου, που είναι και η ημέρα μνήμης του Αγίου Διονυσίου. Επίσης, στις 14 Σεπτεμβρίου τελείται η τοπική εορτή του Σταυρού, στην Παλαιά Μονή του Αγίου Διονυσίου.

Το μοναστήρι ιδρύθηκε από τον Άγιο Διονύσιο εν Ολύμπω γύρω στο 1542, επί Πατριάρχη Ιερεμία του Β' (1522-1546) και όταν ήταν Σουλτάνος ο Σουλεϊμάν Α' (1520-1566). Ο Άγιος, επιστρέφοντας από το Πήλιο, έλαβε από τον Τούρκο Αγά της περιοχής την άδεια να κτίσει ελεύθερα μοναστήρι και μάλιστα του δόθηκε και η κυριότητα της περιοχής.

Ο Διονύσιος εν Ολύμπω έχτισε κελιά, παρεκκλήσια και μύλους ενώ φρόντισε για τον εμπλουτισμό του μοναστηριού με κειμήλια, λείψανα αγίων, εικόνες (ήταν ο ίδιος αγιογράφος), με βιβλιοθήκη πατερικών κειμένων και έγραψε κανονισμούς για την ομαλή λειτουργία της Μονής. Σύντομα τον ακολούθησαν στο Μοναστήρι πολλοί μοναχοί, καθώς η φήμη του Αγίου εξαπλώθηκε με τα θαύματά του και τη λιτή χριστιανική ζωή του. Έπειτα από 35 χρόνια σχεδόν από την ίδρυση της Μονής, έχουμε γραπτή μαρτυρία για την ακτινοβολία που εξέπεμπε σε επιστολή του Θεοδόσιου Ζυγομαλά προς το Στέφανο Γκέρλαχ, καταδεικνύοντας τον εντυπωσιακά μεγάλο αριθμό μοναχών που υπήρχαν στη μονή σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα από την ίδρυσή της.

Ο Άγιος Διονύσιος επιδόθηκε σε τριπλή εργασία μέχρι τον θάνατό του. Έκανε περιοδείες στην ευρύτερη περιοχή του Ολύμπου, διδάσκοντας και εξομολογώντας αλλά και στήριζε τον υπόδουλο ελληνισμό, ενθαρρύνοντας την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό. Ο βιογράφος του Δαμασκηνός Ρεντίνης αναφέρει χαρακτηριστικά ότι ο Άγιος εργαζόταν για όλα αυτά.

Ο Όσιος απεβίωσε εκεί στις 23 Ιανουαρίου του 1541. Τάφηκε στο αριστερό παρεκκλήσι του Καθολικού της Μονής, όπου σώζεται ο τάφος του μέχρι και σήμερα. Αποτελεί πόλο έλξης για χιλιάδες προσκυνητές κάθε χρόνο.

Μετά την αποδημία εις Κύριον του Διονυσίου, η φήμη του Μοναστηριού ξεπέρασε τα όρια της Θεσσαλίας και Μακεδονίας και έφτασε μέχρι και τη Ρωσία. Αυτό φαίνεται από σωζόμενη στη Μονή επιστολή των Αυτοκρατόρων της Ρωσίας με χρονολογία 13 Ιουνίου 1692, με την οποία επιτρέπεται στους Μοναχούς του Ολύμπου να περιφέρουν την κάρα του Αγίου Διονυσίου στη Ρωσία. Επίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι πολλά μοναστήρια και ναοί στη Βόρεια Ήπειρο κοσμούνται με αγιογραφίες, έργα των αγιογράφων-μοναχών του Ολύμπου. Μερικά αφιερώματα στο σκευοφυλάκιο της Μονής φέρουν ρουμανικές επιγραφές, που δείχνει ότι και στην τότε Μολδοβλαχία είχε απλωθεί η φήμη της Μονής.

Το μοναστήρι δέχθηκε την οργή των Τουρκαλβανών του Αλή Πασά αλλά και των Τούρκων και Γερμανών αργότερα. Οι πολλές πυρκαγιές και καταστροφές που υπέστη η μονή έχουν καταστήσει άγνωστη την ιστορία της το 17ο και 18ο αιώνα.

Το 1790-91 κάηκε από πυρκαγιά, όπως αναφέρεται στην αλληλογραφία των πατέρων της Μονής με τον επίσκοπο Καμπανίας Θεόφιλο, αδελφό διατελέσαντα της Μονής του 'Ολύμπου και καυχώμενον δια τον τίτλο του " Ώλυμπίτου". Την περίοδο της Επανάστασης του 1821 η Μονή πυρπολήθηκε από τους Τούρκους, όπως μνημονεύει ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος. Από τις πυρκαγιές αυτές καταστράφηκε το μεγαλύτερο μέρος της βιβλιοθήκης, των κειμηλίων και των υπαρχόντων στη Μονή. Πολλά από αυτά τα έκαψαν οι ίδιοι οι μοναχοί από το φόβο τους το 1878 κατά την Επανάσταση του Ολύμπου.

Το μοναστήρι από πολύ παλιά αποτέλεσε κέντρο όλων των κλεφτών και αρματολών του Ολύμπου, αλλά και την έδρα των επαναστατικών κυβερνήσεων, κατά το 1821, 1828 και 1878. Κατά την εξέγερση του 1878, στη μονή κατέφυγαν τα γυναικόπαιδα από το Λιτόχωρο και μεγάλη ήταν η βοήθειά της στον αγώνα για την Απελευθέρωση, στον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο (1897) και επίσης κατά το Μακεδονικό Αγώνα.

Στη Μονή διεξήχθη στις 15 Ιουνίου 1936 και το Πρώτο Πανελλήνιο Ορειβατικό Συνέδριο, με επίσημο προσκεκλημένο τον επίτιμο πρόεδρο του Ελληνικού Ορειβατικού Συνδέσμου, Διάδοχο Παύλο.

Στα χρόνια της Ναζιστικής κατοχής, το μοναστήρι δέχθηκε το τελευταίο πλήγμα με τον βομβαρδισμό του από τους Γερμανούς και την ανατίναξη των κτηρίων του (διασώθηκε μόνο το ηγουμενείο), επειδή σε αυτά είχαν καταφύγει αντάρτες. Έπειτα μεταφέρθηκε στο Μετόχι ή Σκάλα, που υπάρχει από το 18ο αιώνα, κοντά στο Λιτόχωρο. Το εν λόγω Μετόχι αναφέρεται σε σιγγίλιο του Οικουμενικού Πατριαρχείου το 1753.

Σήμερα το Μοναστήρι λειτουργεί ως ανδρώα κοινοβιακή Μονή με καθηγούμενο τον Αρχιμανδρίτη Μάξιμο Κυρίτση και με 24 μοναχούς.

Μέσα στο μοναστήρι, σε πρόσφατα ανακαινισμένο κτήριο του 1860 λειτουργεί και το νέο σκευοφυλάκιο (Εκκλησιαστικό Βυζαντινό Μουσείο), το οποίο εγκαινιάστηκε από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, στις 29 Μαΐου 1999. Σε αυτό φυλάσσονται εκκλησιαστικά κειμήλια μεγάλης καλλιτεχνικής και ιστορικής αξίας. Ενδεικτικά αναφέρονται εικόνες του 15ου-19ου αιώνα, πατριαρχικά σιγγίλια, κεντητά άμφια, πατριαρχικοί σταυροί, τμήμα Τιμίου Ξύλου, άγια λείψανα και παλαιά χειρόγραφα. Από αυτά γνωρίζουμε σήμερα πολλά στοιχεία για την Ιστορία της Μονής.

Η Μονή προσπαθεί και ακολουθεί σχεδόν κατά γράμμα το αγιορείτικο τυπικό και οι γυναίκες εκκλησιάζονται στο εξωτερικό καθολικό της Μονής (γιατί η Μονή διατηρεί το άβατο).

Κοντά στη σημερινή θέση της Μονής Αγίου Διονυσίου βρίσκεται η τοποθεσία Μύλοι, που έλαβε την ονομασία της από το νερόμυλο, ο οποίος είναι ακόμα σε λειτουργία και έχει διαμορφωθεί σε χώρο αναψυχής.

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια   el.wikipedia.org

Μια επιστολή «ξαναχτίζει» τη μονή

Πώς οι φωτογραφίες ενός Γερμανού στρατιώτη έγιναν «οδηγός» για την αναστήλωση του κατεστραμμένου Αγ. Διονυσίου εν Ολύμπω

Ο φάκελος που έφτασε ταχυδρομικώς μια ημέρα του 1996 στη Νέα Μονή Αγίου Διονυσίου, στις παρυφές του Ολύμπου, είχε ως αποδέκτη τον ηγούμενο Μάξιμο και αποστολέα έναν άγνωστο ονόματι Καρλ Φάμπερ, από τη Γερμανία, ο οποίος προειδοποιούσε τους μοναχούς ότι θα εκπλαγούν «λαμβάνοντας αυτή την επιστολή από μένα». Και πράγματι εξεπλάγησαν.

29 Απριλίου 1943: Ένα απόσπασμα επίλεκτων καταδρομέων της γερμανικής στρατιωτικής δύναμης κατοχής που έδρευε στο Λιτόχωρο σκαρφάλωσε όλη τη νύχτα, μεταφέροντας με μουλάρια ποσότητες εκρηκτικών, σε υψόμετρο 800, στην καρδιά του Ολύμπου. Προς το ξημέρωμα το απόσπασμα προσέγγισε τον «στόχο» που δεν ήταν άλλος από το ιστορικό μοναστήρι του Αγίου Διονυσίου του εν Ολύμπω, στην κορυφή του φαραγγιού του Ενιπέα, και αφού το έζωσε με ποσότητες δυναμίτη το ανατίναξε. Οι δώδεκα μοναχοί πρόλαβαν να το εγκαταλείψουν παίρνοντας μαζί τους μόνο μία εικόνα, αυτή του κτήτορα Αγίου Διονυσίου, και να καταφύγουν στο μετόχι της μονής στους πρόποδες του Ολύμπου, όπου συνελήφθησαν και ανακρίθηκαν.

Γερμανοί στρατιώτες τοποθετούν εκρηκτικά στον προαύλιο χώρο του Αγίου Διονυσίου. 

Η Μονή Αγίου Διονυσίου είχε τεθεί στο στόχαστρο των δυνάμεων κατοχής που διέθεταν πληροφορίες, όχι αβάσιμες, ότι λειτουργούσε ως κέντρο παροχής βοήθειας και υποστήριξης στις αντάρτικες ομάδες του Ολύμπου. Διέθετε εξάλλου και «ιστορικό» στους αντιστασιακούς αγώνες του έθνους το συγκεκριμένο μοναστήρι, αφού πυρπολήθηκε και λεηλατήθηκε από τους Τούρκους το 1821, οπότε ύστερα από τριήμερη μάχη ο ηγούμενος Μεθόδιος και οι δώδεκα μοναχοί απαγχονίστηκαν, ενώ ενεργά συμμετείχε και στην Επανάσταση του 1878 αλλά και στον Μακεδονικό Αγώνα.

Όπως και σε προηγούμενες καταστροφές, έτσι και τώρα η αγάπη των μοναχών που εγκαταβιούν πλέον στη Νέα Μονή του Αγίου Διονυσίου, τρία χιλιόμετρα πάνω από το Λιτόχωρο, αλλά και των πιστών για τον προστάτη άγιο, «αγκάλιασε» τα λείψανα του κατεστραμμένου μοναστηριού και ξεκίνησε σιγά σιγά η προσπάθεια αναστήλωσής του με βάση κυρίως τις μαρτυρίες για την αρχιτεκτονική της μονής. Δεν ήταν φυσικά καθόλου εύκολο, δεδομένου ότι δεν υπήρχαν αρχιτεκτονικά σχέδια και το κτίριο είχε ισοπεδωθεί.

Ο μοναχός Σιλουανός στο υπό αναστήλωση μοναστήρι.(ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΒΡΑΜΙΔΗΣ)

«Δώρο Θεού»

Ώσπου το 1996 το γράμμα του αγνώστου, «δώρο Θεού», όπως το εξέλαβαν οι μοναχοί, άλλαξε τα δεδομένα στην αναστηλωτική προσπάθεια. Μέσα στον φάκελο υπήρχαν φωτογραφίες που είχαν τραβηχτεί λίγα μόλις λεπτά πριν από την πυροδότηση των εκρηκτικών, από ένα μέλος του αποσπάσματος. Και αυτό δεν ήταν άλλος από τον αποστολέα, Καρλ Φάμπερ, που στη δύση της ζωής του έστειλε, μισό αιώνα μετά και λίγο προτού πεθάνει, στους μοναχούς τις φωτογραφίες, με την προσδοκία, όπως σημείωνε στο γράμμα που τις συνόδευε, ότι «ίσως να είναι χρήσιμες στην ανακαίνιση του μοναστηριού». Και όντως βοήθησαν τα μέγιστα.

«Από τις φωτογραφίες αυτές του Γερμανού και τα υπολείμματα του κτιρίου η ομάδα των μελετητών μας έφτιαξε το σχέδιο αποκατάστασης. Δεν είχε μείνει σχεδόν τίποτα όρθιο. Μας βοήθησαν αφάνταστα αυτές οι εικόνες», είπε στην «Κ» ο αρχιτέκτονας Σωτήρης Τζήμας (συνωνυμία με τον γράφοντα), ο οποίος επιβλέπει την αναστήλωση μιας μεγάλης πτέρυγας της μονής.

«Οι φωτογραφίες που εστάλησαν ελήφθησαν υπόψη στη μελέτη αναστήλωσης, καθώς μας αποκάλυψαν στοιχεία τα οποία έλειπαν από το υπόλοιπο υλικό που είχαμε στη διάθεσή μας», επιβεβαιώνει ο μοναχός Σιλουανός, που ξενάγησε την «Κ» στο πληγωμένο βυζαντινό κόσμημα του Ολύμπου. Πλην των φωτογραφιών, ο Φάμπερ περιγράφει στην επιστολή αλλά και στο σχετικό κομμάτι του ημερολογίου του, το οποίο επίσης έστειλε στη μονή, το τι ακριβώς έγινε στο φαράγγι του Ενιπέα στις 29 Απριλίου του 1943.

Ο Άγιος Διονύσιος στο φαράγγι του Ενιπέα το 1943 (φωτ. του Φάμπερ). 

«Ήμουν 21 ετών ως στρατιώτης στην ομάδα Κυνηγών (κωδικός μονάδας) και είχαμε στρατοπεδεύσει στο Λιτόχωρο στις 27/4/1943. Ένας δικηγόρος από το Αμβούργο, λάτρης της Ελλάδας, μου απέστειλε έγχρωμες φωτογραφίες από το κατεστραμμένο μοναστήρι τις οποίες τράβηξε ο ίδιος. Το ότι μου προκαλεί μεγάλη λύπη η καταστροφή αυτού του μεγάλου και ωραίου μνημείου δεν χρειάζεται να σας το εξηγήσω.

»Στις 29/4/1943 η μονάδα μας είχε αναλάβει την ασφάλεια (κάλυψη) ύψους από Βορρά πάνω απ’ το μοναστήρι. Είχαμε ξεκινήσει στις 00.00 ώρα απ’ το στρατόπεδό μας και φθάσαμε χαράματα πάνω απ’ το μοναστήρι. Ήμουν διαβιβαστής στον διοικητή της μονάδας, ο οποίος ήταν καθηγητής από τη Βιέννη. Άκουσα ακόμη που έλεγε στον αντικαταστάτη του να αναλάβει αυτός τη διοίκηση, γιατί ο ίδιος ήθελε να δει το μοναστήρι. Εγώ είχα πάντα τη φωτογραφική μου μηχανή Leica στην ψωμοθήκη μου και τον παρακάλεσα να μου επιτρέψει να πάω μαζί του. Είχε την καλοσύνη να μου το επιτρέψει να φωτογραφίσω.

»Σας αποστέλλω τέσσερις μεγεθυμένες φωτογραφίες τις οποίες έβγαλα τότε. Απ’ αυτές τις φωτογραφίες βλέπει κανείς μερικώς πώς ήταν το μοναστήρι. Η φωτογράφισή μου έπρεπε να γίνει γρήγορα, διότι δεν είχα τον απαιτούμενο χρόνο γι’ αυτό. Ίσως αυτές οι φωτογραφίες να είναι χρήσιμες στην ανακαίνιση του μοναστηριού.

»Σας ευχαριστώ εγκάρδια και σας εύχομαι υγεία και σε όλους μας ειρήνη επί γης για να μην καταστρέφονται πλέον άλλα μοναστήρια».

Η επιστολή που έστειλε ο Φάμπερ στη Νέα Μονή το 1996, καθώς και σημειώσεις του για την ανατίναξη.

Οι σημειώσεις του

Στο δε ημερολόγιό του έγραφε τότε:

«29/4/1943

Ώρα 00.30 (μεσάνυχτα). Εκκίνηση πορείας προς το Μοναστήρι του Αγίου Διονυσίου. Δύσκολη πορεία στο βουνό, πάνω από πέτρες κι από ξύλα κομμένα. Κατά τα χαράματα βρισκόμαστε σε οπτική επαφή με το μοναστήρι. Για ασφάλεια υπάρχουν δεξιά στο βουνό οπλοπολυβόλα. Βλέπω το μοναστήρι, ηλικία πάνω από έξι αιώνες. Επιστρέφοντας ακούμε τις πρώτες ανατινάξεις. Το απόγευμα επιστρέφουμε στο στρατόπεδο.

Ήμουν διαβιβαστής στον διοικητή Strohmeier (Bιεννέζος στην καταγωγή). Άκουγα που έλεγε σ’ έναν ανώτερο αξιωματικό να αναλάβει τη διοίκηση, γιατί ο ίδιος προσωπικά ήθελε να δει το μοναστήρι. Τον παρακάλεσα να είμαι μαζί του. Συμφώνησε. Είχα μαζί μου στην ψωμοθήκη τη Leica (φωτογραφική μηχανή)».

Ο Καρλ Φάμπερ.

Ο Καρλ Φάμπερ δεν επέστρεψε ποτέ στον τόπο του εγκλήματος. Θεώρησε, ίσως, ότι η αποστολή των φωτογραφιών και το γράμμα του θα λειτουργούσαν ως μια εξιλέωση. Ήρθαν όμως μετά τον θάνατό του (Σεπτέμβριος 2003) και επισκέφθηκαν την κατεστραμμένη μονή η σύζυγος και η κόρη του, ανταποκρινόμενες στην πρόσκληση του ηγουμένου Μαξίμου να συμμετάσχουν σε συνέδριο για τον Άγιο Διονύσιο στο Λιτόχωρο.

«Για εμάς είναι μεγάλη η τιμή που παρευρισκόμαστε μαζί σας. Ο μακαρίτης ο πατέρας μου ήταν πριν από 60 χρόνια εδώ κατά τη διάρκεια του πολέμου και σας απέστειλε το 1996 μια επιστολή και μερικές φωτογραφίες του μοναστηριού, πριν ακόμα καταστραφεί.

»Θα χαιρόταν πολύ ο ίδιος ο πατέρας να είχε λάβει την πρόσκλησή σας, αλλά και εμείς τα παιδιά του συνεχίζουμε να είμαστε θαυμαστές της χώρας σας και του πολιτισμού σας», ανέφερε η κόρη του από το βήμα του συνεδρίου.

Με κονδύλια του υπουργείου Πολιτισμού και του ΕΣΠΑ η αναστήλωση του μοναστηριού προχωράει, με βραδείς ρυθμούς, καθώς για να γίνει πιστή αποκατάσταση χρειάζεται προσεκτική δουλειά.  Η δικαστική προσπάθεια να ενταχθεί η αναστήλωση της μονής στις γερμανικές πολεμικές αποζημιώσεις δεν απέφερε καρπούς. Ο πρέσβης της Γερμανίας, που επισκέφθηκε τα χαλάσματα, εξέφρασε τη συμπάθειά του, αλλά είπε πως αυτό το θέμα εντάσσεται στο γενικότερο «παγωμένο» ζήτημα των πολεμικών επανορθώσεων.

«Με σεβασμό στην πιστή απόδοση της αρχιτεκτονικής»

Το ροδοκόκκινο σεντόνι είχε αρχίσει ν’ απλώνεται στις κατάφυτες πλαγιές του Ολύμπου. Τέτοια εποχή το «βουνό των θεών» από τη φθινοπωρινή μελαγχολία ετοιμάζεται να υποδεχθεί τη λευκή φλοκάτη του χιονιού και η προσέγγιση από ένα υψόμετρο και μετά θα είναι αδύνατη. 

Τον χειμώνα ο Όλυμπος «κλείνει» για τους αμύητους στα μυστικά των ορέων. Οι συνεχείς και απότομες στροφές στον μοναχικό δρόμο που οδηγεί από το Λιτόχωρο προς την κορυφή καθιστούν, από ένα σημείο και μετά, απαγορευτική την οδήγηση στα παγωμένα βάθη του χειμώνα.

Ακόμα και τώρα, μέσα στην ηλιόλουστη μέρα, η διαδρομή ήταν έρημη. «Ίσα που προλάβατε», μας λέει ο μοναχός  Σιλουανός. «Σε λίγο που θα πιάσουν τα χιόνια παύει κάθε δραστηριότητα στο βουνό από ένα σημείο και πάνω».

Μερικές εκατοντάδες μέτρα πριν από το αναψυκτήριο στα Πριόνια, ο δρόμος διακλαδώνεται και ένα κομμάτι του κατεβαίνει στο δασοσκεπές φαράγγι του Ενιπέα. Τα ερείπια του μοναστηριού του Αγίου Διονυσίου ξεπροβάλλουν από το πουθενά. Μέχρι πριν από λίγες μέρες τα χτυπήματα από τα σφυριά των πελεκητάδων της πέτρας αντιλαλούσαν στη χαράδρα. Τώρα πάνω από τα χαλάσματα απλώνεται πέπλο σιωπής.

«Η πέτρα με τις βροχές γίνεται μούσκεμα και δεν μπορούμε να τη δουλέψουμε, η αναστήλωση ενός μοναστηριού απαιτεί σεβασμό στην πιστή απόδοση της αρχιτεκτονικής του», λέει ο κ. Τζήμας. 

Ο μοναχός Σιλουανός μπαινόβγαινε με καταπληκτική σβελτάδα στις υπό επισκευή ετοιμόρροπες πτέρυγες, οι οποίες νόμιζες ότι με το παραμικρό μπορεί να πέσουν στο κεφάλι σου.

Η ζημιά που προκάλεσαν οι ποσότητες του ΤΝΤ ήταν συντριπτική. Σείστηκε ο Όλυμπος από τις εκρήξεις. Ούτε ο κτήτορας Άγιος Διονύσιος μπόρεσε να προστατέψει το ησυχαστήριό του από την εκδικητική μανία των ναζί ούτε ο Δίας έριξε αστροπελέκι για να σώσει το βυζαντινό κόσμημα στα σπλάχνα του βασιλείου του. 
Τα μοναστήρια στην ορεινή Ελλάδα είχαν τεθεί υπό διωγμόν στην Κατοχή. Οι Γερμανοί τα είχαν χαρακτηρίσει στόχους, υποψιαζόμενοι πως λειτουργούσαν ως «άντρα» ένοπλων αντιστασιακών. Ο αρχιτέκτονας κ. Τζήμας, όπως μας είπε, έχει συμμετάσχει σε μελέτες και αναστηλώσεις δώδεκα μοναστηριών που κατέστρεψαν τα ναζιστικά στρατεύματα. 

Σταύρος Τζίμας

kathimerini.gr    30.11.2021

Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου του εν Ολύμπω (παλιά και Νέα Μονή)

Δείτε αυτό το μικρό οδοιπορικό στην Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου του εν Ολύμπω, στο Λιτόχωρο Πιερίας στις Παρυφές του Ολύμπου!   youtu.be

Παραγωγή από agiotopia:   youtube.com

επίσης δείτε:

 Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή του Αγίου Διονυσίου του εν Ολύμπω 

Επίσημη ιστοσελίδα   imado.gr

Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου του εν Ολύμπου στο Λιτόχωρο Πιερίας   choratouaxoritou.gr

Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου εν Ολύμπω

Ιστοσελίδα του Δήμου Δίου-Ολύμπου   dion-olympos.gr

Άγιος Διονύσιος Ολύμπου   facebook.com

Κύριε, ἵνα ἀναβλέψω

Κυριακή, 23 Ιανουαρίου 2022

Η θεραπεία του τυφλού στην Ιεριχώ

† ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΔ ́ ΛΟΥΚΑ.

Κλήμεντος ἱερομάρτυρος ἐπισκόπου Ἀγκύρας († 312), Ἀγαθαγγέλου μάρτυρος (†312)· Διονυσίου ὁσίου τοῦ ἐν Ὀλύμπῳ (†1540).

ΚΑΤΑ ΛΟΥΚΑΝ ΙΗ´ 35 - 43

Ἐγένετο δὲ ἐν τῷ ἐγγίζειν αὐτὸν εἰς Ἰεριχὼ

τυφλός τις ἐκάθητο παρὰ τὴν ὁδὸν προσαιτῶν. 

 ἀκούσας δὲ ὄχλου διαπορευομένου ἐπυνθάνετο τί εἴη ταῦτα. 

 ἀπήγγειλαν δὲ αὐτῷ ὅτι Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖος παρέρχεται. 

 καὶ ἐβόησε λέγων· 

Ἰησοῦ, υἱὲ Δαυῒδ, ἐλέησόν με. 

 καὶ οἱ προάγοντες ἐπετίμων αὐτῷ ἵνα σιωπήσῃ·

αὐτὸς δὲ πολλῷ μᾶλλον ἔκραζεν· 

Υἱὲ Δαυῒδ, ἐλέησόν με. 

 σταθεὶς δὲ ὁ Ἰησοῦς ἐκέλευσεν αὐτὸν ἀχθῆναι πρὸς αὐτόν.

ἐγγίσαντος δὲ αὐτοῦ ἐπηρώτησεν αὐτόν λέγων·

Τί σοι θέλεις ποιήσω;

ὁ δὲ εἶπε·

Κύριε, ἵνα ἀναβλέψω. 

 καὶ ὁ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτῷ·

Ἀνάβλεψον· ἡ πίστις σου σέσωκέ σε. 

καὶ παραχρῆμα ἀνέβλεψε, καὶ ἠκολούθει αὐτῷ δοξάζων τὸν Θεόν·

καὶ πᾶς ὁ λαὸς ἰδὼν ἔδωκεν αἶνον τῷ Θεῷ.

saint.gr

Κυριακή 23 Ιανουαρίου 2022,
ΙΔ´ Λουκά, «του τυφλού», (Λουκ. 18, 35-43)

Το σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα αναφέρεται στην επίσκεψη του Ιησού Χριστού στην Ιεριχώ και στην θεραπεία εκεί ενός τυφλού ανθρώπου. «Καθώς ο Ι­ησούς κάποτε πλη­σί­α­­ζε στην Ιεριχώ, κάποιος τυφλός που κα­θόταν δίπλα στο δρόμο ζητια­νεύ­ο­ν­τας, όταν ά­κου­σε το πλήθος να περνά, ζη­τούσε επίμονα να μάθει τι συνέβαινε. Όταν άκουσε, λοι­πόν, ότι αυτός που περνάει από εκεί είναι ο Ιησούς ο Ναζω­ραί­ος, άρχισε τότε να φω­νά­ζει δυνατά: «Ιησού, γιε του Δαβίδ, ελέησέ με». Εκείνοι, όμως, που προ­πορεύονταν τον ε­πέπλητταν για να σωπάσει, αυτός όμως ακόμη πιο δυ­νατά έκραζε: «γιε του Δαβίδ, ελέησέ με», στάθηκε τότε ο Ιησούς και ζή­τησε να τον φέρουν μπροστά του· όταν αυτός πλησίασε, τον ρώ­τη­σε :«τι θέ­λεις να σου κάνω;» κι εκείνος αποκρίθηκε: «Κύριε, να α­πο­­κτή­σω το φως μου». Κι ο Ιησούς του είπε: «ν᾽ αποκτήσεις το φως σου. Η πί­στη σου σε έχει σώσει» και ο τυφλός αμέσως βρήκε το φως του. Μετά από αυτό ο τυφλός ακο­­λου­­θήσε τον Ιησού δοξάζοντας το Θεό και όλος ο λαός, όταν τον έβλεπε, δοξολογούσε επίσης τον Θεό». Ενδιαφέρον έχει η επιμονή του τυφλού, στο άκουσμα της παρουσίας του «Ιησού του Ναζωραίου», να τον φωνάζει και να τον καλεί με περισσή ένταση ως «Ιησού υιό Δαυίδ», δηλαδή τον αποκαλούσε Μεσσία. Η προσφώνηση αυτή δεν είχε σχέ­ση με την εντύπωση που είχε ο κόσμος που συνόδευε για τον Ιησού, αφού τον αποκαλούσαν «Ιησού το Ναζωραίο»· τον προσφωνεί ο τυ­φλός «Ιησού υιό Δαυίδ», διότι έτσι εκφράζει την δική του προσωπική πίστη!

Όταν άκουσε ο Ιησούς τις κραυγές του τυφλού στάθηκε και ζήτησε να τον φέ­ρουν μπροστά του· ζήτησε να τον φέρουν διότι έπρεπε να γίνει φα­νερό σε όλους ότι ο άν­θρωπος αυτός είναι πράγματι τυφλός, ώστε να μη μπορούν να αμφισβη­τή­σουν αρ­γό­τερα οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι το θαύμα. Ο τυφλός όταν βρέθηκε μπροστά στον Ιησού τον άκουσε να ρωτά, «τι θέλεις να σου κάνω;». Μία ερώτηση που ίσως φαί­νεται εκ πρώτης όψεως αφελής, αφού ήταν προφανής η αναπηρία του, αλλά δεν ή­ταν βέβαιο τι εννοούσε ο τυφλός όταν ζητούσε από τον Χριστό να τον ελε­ή­σει πριν το εκφράσει. Κι ο τυφλός στην ερώτηση του Χριστού «τι θέ­λεις να σου κάνω;», με πολύ πόνο αναφώνησε, «να αποκτήσω το φως μου», να δω κι εγώ σαν τους άλλους αν­θρώπους! Και τότε άκουσε την φωνή του Χριστού να του λέγει, «να απο­κτή­σεις το φως σου· η πίστη σου σε έσωσε», και ξαφνικά το φως πλημμύρισε τα μάτια του. Η χα­ρά του πρώην τυφλού ήταν τώρα απερίγραπτη· για πρώτη φορά, ποιος ξέρει με­τά από πό­σα χρόνια στο σκοτάδι, έβλεπε τον ήλιο, τα χρώματα και τους ανθρώ­πους, τους ο­ποίους μόνον άκουγε μέχρι τότε. Με την καρδιά έμπλεει από αισθήματα ευγνω­μο­σύ­νης για τον σωτήρα του Χριστό δεν ήθελε να τον αποχωρισθεί κι έτσι τον ακο­λού­­θη­σε και όπου πήγαιναν διαλαλούσε το θαύμα που έζησε και ομολογούσε ότι ο «Ι­η­σούς ο υιός Δαυίδ» ήταν αυτός που τον θεράπευσε. Μαζί με τον θεραπευμένο τυ­φλό και ο υ­πό­λοιπος κόσμος δόξαζε τον Θεό για το θαύμα και τον Άγιο Του που απέ­στει­λε ανά­μεσα τους.

Η πίστη του τυφλού είναι αξιοθαύμαστη και γι αυτό έχει αυτή την επιβράβευση. Η πί­στη του ήταν αυτή που γέννησε το θαύμα, όπως δήλωσε κι ο Χριστός. Ο πρώην τυ­φλός και μετά που θα αναχώρησε ο Χριστός από την Ιεριχώ θα παρέμεινε στην πόλη του και θα ήταν ο ζωντανός μάρτυρας των μεγαλείων του Χριστού. Όλη η πόλη γνώ­ρι­ζε ποιος ήταν κάποτε και πως θεραπεύθηκε· κανείς δεν μπορούσε να αμφισβητήσει το γεγονός και ο τυφλός θα επιβεβαίωνε παντού ότι ο Ιησούς μου άνοιξε τα τυφλά μου μά­τια, είναι ο Μεσσίας, ο Χριστός.

Σαν τον τυφλό της σημερινής ευαγγελικής πε­ρι­κοπής κι ο απόστολος Παύλος, ο ο­ποί­ος ήταν κάποτε κι αυτός τυφλός, πνευματικά, όταν είδε το Φως στον δρόμο προς την Δαμασκό, φωτίσθηκε, άλλαξε και πίστευσε και από τότε δεν έπαυσε ποτέ να δο­ξά­ζει τον Θεό για την σωτηρία του και να πα­ρου­σιάζει τον εαυτό του σαν ζωντανή α­πό­δειξη της αγάπης και της δύναμης του Χρι­στού, όπως καταθέτει στο σημερινό αποστολικό ανάγνωσμα (Α´ Τιμ. 1,15-17). Αυτό είναι και το πιο αποτελεσματικό κή­ρυ­γμα των Χριστιανών, η εμπειρία τους από την συναναστροφή με τον Χριστό.

Η πίστη είναι αυτή που γεννά το θαύμα. Με την πίστη μετέχουμε στις δωρεές του Θε­­ού. Ο Θεός δίνει σε όλους πλούσια σε όλους, αλλά εμείς με την πίστη τα προσ­λα­βά­νουμε· αν τώρα μας λείπει πίστη δεν έχουμε παρά να την ζητούσε από τον Θεό και θα μας την δώσει, (Ιακ. 1, 5).

Aρχιμανδρίτης Παντελεήμων Τσορμπατζόγλου, ΔρΘ

Το διαβάσαμε στην ιστοσελίδα

Άγ. Ανάργυροι Ψυρρή  aganargiripsiri.wordpress.com

Δείτε και την περσινή μας ανάρτηση:

Θεραπεία τοῦ τυφλοῦ τῆς Ἱεριχοῦς   olympos2021_23